Chấp hành viên là chức danh tư pháp trong cơ quan Thi hành án dân sự (THADS), nhiệm vụ quyền hạn của Chấp hành viên trong việc tổ chức thi hành án được pháp luật qui định. Theo đó, căn cứ vào pháp luật qui định Chấp hành viên tiến hành tổ chức thi hành án. Việc tổ chức thi hành án mà “sông phẳng, nước đừng” chẳng bàn đến làm gì, thực tế có rất nhiều khó khăn vướng mắc, một mình Chấp hành viên không thể tự “xoay xở” được. Cần lắm sự quan tâm chỉ đạo, phối hợp trong việc thi hành án.
Sau khi thủ trưởng cơ quan THADS căn cứ vào Bản án, quyết định của cơ quan có thẩm quyền và theo đơn yêu cầu thi hành án, ra quyết định thi hành án và phân công Chấp hành viên tổ chức thi hành. Tiếp theo, Chấp hành viên tiến hành tổ chức thi hành án theo trình tự, thủ tục thi hành án được pháp luật qui định. Tuy vậy, giữa lý luận và thực tiễn còn có khoảng cách (hay nói cách khác pháp luật chưa sát với thực tiễn). Do vậy, trong thực tiễn chậm thi hành án cũng bị, thi hành đúng luật cũng bị, ... không ai hiểu được, chỉ có người trong cuộc mới hiểu.
Chậm thi hành cũng bị …
Luật THADS qui định kể từ ngày người phải thi hành án nhận được quyết định thi hành án hoặc được thông báo hợp lệ quyết định thi hành án, thời hạn tự nguyện thi hành án của họ là 10 ngày. Hết thời hạn này mà không tự nguyện, nếu thấy họ có điều kiện thi hành, thì tiến hành cưỡng chế để thi hành án theo pháp luật qui định.
Thực tiễn cho thấy, mỗi Chấp hành viên không chỉ thi hành án một việc, mà phải thi hành án nhiều việc. Do vậy, không tránh khỏi chậm trễ trong việc xác minh, cưỡng chế theo luật THADS qui định.
Việc tổ chức thi hành phần dân sự, hành chính tại các bản án, quyết định theo pháp luật qui định, không ai khác là Chấp hành viên. Lúc này, mới đụng chạm trực tiếp đến quyền lợi của người phải thi hành án, thân nhân của họ, nên không tránh khỏi bị khiếu nại, tố cáo trong THADS.
Khi cơ quan có thẩm quyền kiểm tra hoặc giải quyết khiếu nại, tố cáo về THADS. Phát hiện thấy, việc thi hành án thực hiện chưa kịp thời theo qui định luật THADS, thường thì “nhắc nhở”. Nếu để người phải thi hành án tẩu tán tài sản, gây thiệt hại cho người được thi hành án, tùy theo mức độ vi phạm còn phải bồi thường hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo qui định của pháp luật.
Làm đúng luật cũng bị ….
Xác minh điều kiện thi hành án cho thấy tài sản của người phải thi hành án thường trong khối tài sản chung với người khác, nhất là tài sản chung vợ, chồng hoặc tài sản chung của hộ gia đình.
Có việc, Chấp hành viên áp dụng khoản 1 Điều 74 luật THADS khởi kiện yêu cầu Tòa án xác định phần sở hữu tài sản của người phải thi hành án trong khối tài sản chung của vợ, chồng. Tòa án cho rằng Chấp hành viên phải xác định phần sở hữu và xử lý theo qui định tại điểm c khoản 2 Điều 24 của NĐ 62/2015. Nên Chấp hành viên không có quyền yêu cầu Tòa án xác định phần sở hữu.
Có việc, Chấp hành viên áp dụng điểm c khoản 2 Nghị định số 62/2015 để cưỡng chế, kê biên xử lý tài sản của người phải thi hành án trong khối tài sản chung vợ, chồng. Đã bị khiếu nại cho rằng Chấp hành viên không áp dụng khoản 1 Điều 74 luật THADS để xử lý tài sản là xâm phạm đến quyền sở hữu tài sản của người khác.
Do vậy, việc thi hành án bị kéo dài, tồn đọng mà không có hướng giải quyết. Những tình huống như vậy, Chấp hành viên không thể giải quyết, đành “chấp nhận” để án tồn đọng, kéo dài. Chấp hành viên bị đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ.
Rõ là chậm thi hành án cũng bị, làm đúng luật cũng bị, chẳng biết đường nào mà lần?
Những trường hợp như nêu ở trên, rất cần sự quan tâm vào cuộc của thủ trưởng cơ quan THADS. Nhằm hạn chế áp lực cho Chấp hành viên, hạn chế những rủi ro không đáng có trong việc tổ chức thi hành án. Rất cần sự hướng dẫn của cơ quan chuyên môn có thẩm quyền. Sự quan tâm chỉ đạo phối hợp của cấp ủy, chính quyền và sự phối hợp của các cơ quan hữu quan trong việc thi hành án, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan THADS hoàn thành nhiệm vụ của mình./.
Theo Phạm Công Ý - Phòng Kiểm tra và GQKNTC