Quá trình thi hành án, để tổ chức thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo đúng nội dung bản án, quyết định, chấp hành viên cơ quan Thi hành án sử dụng nhiều biện pháp theo quy định để tác động tới nhân thân, tài sản của người phải thi hành án dân sự. Do đó hoạt động thi hành án dân sự luôn phức tạp, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân người phải thi hành án, người được thi hành án, mà còn ảnh hưởng và có liên quan đến nhiều cơ quan, tổ chức có liên quan đến việc quản lý con người, quản lý tài sản của người được thi hành án, người phải thi hành án.Bên cạnh đó, xuất phát từ tính đặc thù của hoạt động thi hành án dân sự, nên trong thi hành án dân sự luôn xuất hiện và gặp phải những khó khăn, vướng mắc vượt quá thẩm quyền giải quyết của cơ quan thi hành án dân sự và chấp hành viên như giải thích, đính chính bản án, quyết định; xử lý những vấn đề liên quan đến tài sản, quan điểm thi hành án …đòi hỏi phải có sự vào cuộc của cả một hệ thống chính trị địa phương để phối hợp giải quyết thì mới nâng cao được hiệu quả thi hành án dân sự.
Sự phối hợp của chính quyền địa phương cấp cơ sở trong Thi hành án dân sự là rất cần thiết
Chính quyền cấp cơ sở có vai trò quan trọng trong việc tham gia, phối hợp, giải quyết các quyền và lợi ích của người dân tại địa phương; là đầu mối để các cơ quan, ban ngành triển khai các hoạt động của mình tới cơ sở, cũng là đầu mối giải quyết các công việc của các cơ quan, tổ chức và cá nhân ngoài phạm vi của địa phương, góp phần bảo đảm sự chỉ đạo, quản lý thống nhất trong bộ máy nhà nước từ trung ương tới cơ sở.
Trong Luật Thi hành án dân sự, khác với quy định về vai trò của Ủy ban nhân cấp huyện và cấp tỉnh là vai trò chỉ đạo thì vai trò của Ủy ban cấp xã và chính quyền cấp cơ sở là vai trò phối hợp. Tại các Điều 38, 42, 44, 44a, 72, 88, 117, 120 và Điều 175 của Luật Thi hành án dân sự được sửa đổi, bổ sung năm 2014 quy định vai trò, nhiệm vụ của chính quyền cấp cơ sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã và các trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố là thực hiện phối hợp trong các hoạt động gồm thông báo thi hành án, xác minh điều kiện thi hành án, áp dụng các biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thi hành án và các nhiệm vụ khác về thi hành án dân sự trên địa bàn. Nếu công tác thi hành án dân sự mà không có sự phối hợp của chính quyền địa phương cấp cơ sở thì hiệu quả sẽ không cao và có những vụ việc bắt buộc phải có sự chứng kiến của chính quyền địa phương mới đủ cơ sở và đảm bảo tính công khai, dân chủ, bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên đương sự. Do vậy, sự phối hợp của chính quyền địa phương cấp cơ sở trong Thi hành án dân sự là rất cần thiết.
Hiệu quả trong công tác phối hợp thực tiễn thi hành án dân sự
Luật Thi hành án dân sự chỉ có một số quy định về vai trò, nhiệm vụ, thẩm quyền và sự tham gia của chính quyền cấp cơ sở trong việc tổ chức thi hành án dân sự nhưng thực tế chính quyền cấp cơ sở luôn giữ vai trò phối hợp rất quan trọng, xuyên suốt cả quá trình thi hành án. Có thể nói, chính quyền cấp cơ sở tham gia phối hợp từ đầu cho đến khi kết thúc việc tổ chức thi hành một bản án. Chính quyền cấp cơ sở tham gia phối hợp bằng nhiều cách, như cử công chức tham gia cùng với Chấp hành viên trong hoạt động thông báo, xác minh, cưỡng chế; cung cấp thông tin; xác nhận, chứng kiến vào các biên bản làm việc; tham gia giáo dục, thuyết phục, vận động Nhân dân trên địa bàn nhận thức và chấp hành các yêu cầu hợp pháp của cơ quan thi hành án dân sự.v.v. Nhiều trường hợp khi tiến hành xác minh, người phải thi hành án cố tình trốn tránh, từ chối không làm việc, không tiếp xúc, thậm chí còn có hành vi chống đối, đe dọa Chấp hành viên hoặc người làm công tác thi hành án. Tuy nhiên, khi thành phần tham gia đoàn làm việc có đại diện chính quyền địa phương và trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố hoặc cấp phó thì kết quả hoàn toàn khác, vì họ là những người gần Nhân dân nhất và thường xuyên tiếp xúc, hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, hiểu được phần nào về tâm tư nguyện vọng, tình làng nghĩa xóm, hoặc có khi có họ hàng với đương sự, tạo ra sự gần gũi, cảm thông, thấu hiểu và tạo được không khí làm việc thoải mái để đương sự có sự hợp tác tốt nhất, góp phần tạo thuận lợi, hiệu quả trong công tác thi hành án dân sự. Có những vụ việc thuộc loại khó khăn, phức tạp, có bức xúc, khiếu kiện kéo dài nhưng nhờ có sự vận động, thuyết phục, giải thích và vào cuộc tích cực của chính quyền cấp cơ sở mà đương sự đã tự nguyện thi hành án, vụ việc được giải quyết dứt điểm.
Trong việc tổ chức cưỡng chế thi hành án, nhất là đối với những vụ việc cưỡng chế có huy động lực lượng, việc vào cuộc của chính quyền địa phương đóng một vai trò đặc biệt quan trọng. Chính quyền cấp cơ sở chính là đơn vị đầu tàu, đứng mũi chịu sào trong việc tập hợp, thống nhất ý trí, tuyên truyền, vận động, tranh thủ sự ủng hộ, phối hợp của các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội và quần chúng nhân dân tại địa phương.Chính quyền cấp cơ sở cũng là người nắm bắt, cung cấp thông tin, diễn biến tâm lý, hoàn cảnh và các điều kiện khác của đối tượng bị cưỡng chế để Chấp hành viên và cơ quan thi hành án có cơ sở, thông tin xây dựng kế hoạch, tổ chức cưỡng chế. Chính quyền cấp cơ sở trực tiếp tham gia tổ chức cưỡng chế và cuối cùng là người trực tiếp hoặc gián tiếp giải quyết các công việc tiếp theo sau khi việc cưỡng chế thi hành án và việc tổ chức thi hành án án kết thúc như bảo vệ người được giao nhà, giao tài sản, bảo vệ an ninh, trật tự địa phương sau cưỡng chế, xem xét hồ sơ, thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản.v.v
Liên hệ thực tế tại Huyện Phú Hòa, thực tiễn thi hành án dân sự trong thời gian qua cho thấy chính quyền cấp cơ sở ở đây luôn quan tâm, phối hợp nhịp nhàng và đồng thuận trong công tác thi hành án dân sự, có những vụ việc chính quyền phương cấp cơ sở như UBND xã, thị trấn, Khu phố, Thôn…đều nhiệt tình và tham gia phối hợp cùng chấp hành viên, cơ quan thi hành án trong các hoạt động thông báo, xác minh, giải quyết và thuyết phục thi hành án đạt hiệu quả cao, giải quyết kịp thời một số vụ phức tạp mà lâu nay chưa thi hành được dứt điểm có đơn thư khiếu nại kéo dài. Chính vì thế, cơ quan thi hành án, chấp hành viên chúng tôi luôn giữ và duy trì tốt mối quan hệ phối hợp với chính quyền địa phương và rất mong sự phối hợp nhiệt tình của cả hệ thống trị vào cuộc để góp phần nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự ở địa phương./.
Theo Lê Lanh - Chi cục THADS huyện Phú Hòa