Tin tức

Về phần mình, các cơ quan THADS địa phương đã thực hiện tương đối nghiêm túc chỉ đạo của Bộ Tư pháp và Tổng cục THADS; chủ động khắc phục khó khăn, tích cực tổ chức thi hành án và thu được những kết quả nhất định. Đáng ghi nhận là, nhận thức của cơ quan Thi hành án dân sự về thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế ngày càng được nâng lên; các Chấp hành viên chủ động, tích cực trong việc xác minh, truy tìm, xử lý tài sản kê biên để thi hành án; cơ quan THADS đã rà soát, lập kế hoạch giải quyết đối với từng vụ việc cụ thể theo chỉ đạo của Tổng cục, đồng thời, một số khó khăn, vướng mắc đã được báo cáo và xem xét, tháo gỡ kịp thời; nhiều tài sản kê biên đã được tập trung xử lý dứt điểm, thu hồi tiền về cho Nhà nước. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, do nhiều nguyên nhân khác nhau, kết quả thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế vẫn còn một số hạn chế, tồn tại; kết quả thi hành án còn thấp so với kết quả thi hành án dân sự nói chung, số tiền và tài sản thu hồi được còn rất khiêm tốn; có vụ việc để kéo dài, tài sản kê biên để thi hành án chưa được xử lý kịp thời, trong đó có trường hợp tài sản đã được kê biên từ giai đoạn tố tụng; các đơn vị, địa phương chưa có giải pháp thực sự toàn diện, căn cơ trong việc giải quyết có hiệu quả các vụ việc loại này...
Việc nghiên cứu, đánh giá làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan của những hạn chế, tồn tại, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp khắc phục và nâng cao hiệu quả việc thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế là vô cũng quan trọng đối với toàn hệ thống cơ quan thi hành án dân sự. Nhận diện đầy đủ, chính xác, khách quan về những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại trong quá trình thi hành án các vụ việc loại này là công việc trước nhất. Từ thực tiễn công tác thi hành án dân sự nói chung,, thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế nói riêng, có thể chỉ ra một số nguyên nhân khách quan và chủ quan căn bản sau đây:
Về khách quan: (i) Đối tượng thực hiện hành vi tham nhũng thường là những người có chức vụ, quyền hạn; có trình độ học vấn, am hiểu pháp luật, có khả năng nhận biết những kẽ hở của hệ thống pháp luật, thậm chí có thể can thiệp để cố tình tạo nên những kẽ hở đó; có sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước khi phạm tội, khi thực hiện hành vi phạm tội xong chủ động xóa hết dấu vết, che dấu, tẩu tán tài sản tham nhũng; có đối tượng bằng những hình thức tinh vi đã chuyển tài sản chung thành tài riêng, đứng tên người khác, cất giấu tài sản ở nước ngoài, việc xác minh, xử lý tài sản rất khó khăn, dẫn đến, nhiều vụ việc, số tiền, tài sản phải thu hồi rất lớn nhưng đương sự không có tài sản hoặc có tài sản nhưng giá trị rất nhỏ so với nghĩa vụ phải thi hành (ví dụ vụ Vinashin, vụ Huyền Như); nhiều trường hợp người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù và không có điều kiện thi hành. (ii) Vẫn còn sự bất cập trong quy định của pháp luật liên quan đến quản lý, xử lý tài sản; cơ chế quản lý tài sản của cá nhân ở nước ta còn nhiều bất cập; cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, người có chức vụ, quyền hạn còn chưa thực sự minh định, việc thực hiện quy định về kê khai tài sản của cán bộ, công chức còn hình thức, chưa triệt để, bên cạnh đó, nhiều giao dịch kinh tế, dân sự hiện nay vẫn chủ yếu được thực hiện bằng hình thức thanh toán tiền mặt, do đó khó kiểm soát được thu nhập, tài sản của tổ chức, cá nhân, gây khó khăn đối với cơ quan có thẩm quyền trong việc áp dụng các biện pháp phong tỏa, kê biên tài sản trong quá trình tiến hành tố tụng. (iii) Một số vụ việc, tài liệu, giấy tờ liên quan đến tài sản là bất động sản còn chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, có trường hợp có sự sai lệch giữa giấy tờ với thực địa; việc xử lý các tài sản có giá trị lớn trong một số trường hợp còn chậm, do thị trường còn chưa thực sự khởi sắc trở lại, chưa kể tâm lý e ngại của người dân về mua tài sản của các đối tượng phạm tội, làm ăn thua lỗ, có trường hợp đã giảm giá, bán đấu giá đến hàng chục lần vẫn không có người mua; đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bất hợp tác, chây ỳ, chống đối việc thi hành án, khiếu nại nhằm trì hoãn việc thi hành án. (iv) Các vụ việc thi hành án liên quan đến án tham nhũng, kinh tế thường tập trung ở một số địa bàn có tổng lượng việc, tiền phải thi hành rất lớn (TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Đồng Nai,..v..v..), trong khi biên chế không được tăng, dẫn đến tình trạng quá tải, phân tán công việc, nên phần nào ảnh hưởng đến công tác chỉ đạo và bố trí các nguồn lực cho việc tổ chức thi hành án các vụ việc loại này.
Về chủ quan: (i) Việc áp dụng một số quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật THADS và các văn bản hướng dẫn thi hành trong một số trường hợp còn lúng túng (ví dụ như việc ra quyết định thi hành án; về ủy thác thi hành án..v..v..). (ii) Năng lực, trình độ và ý thức, trách nhiệm của một bộ phận Chấp hành viên, công chức thi hành án còn chưa cao, vẫn để xảy ra thiếu sót, sai phạm trong quá trình thực hiện các trình tự, thủ tục thi hành án, như: chậm tổ chức xác minh điều kiện thi hành án của đương sự hoặc chậm xác minh hiện trạng tài sản đã được kê biên ở giai đoạn tố tụng trước đó; chưa thực hiện nghiêm các quy định về thông báo, tống đạt các văn bản về thi hành án; chưa chủ động rà soát, phân loại, chậm xây dựng kế hoạch, phương án khả thi để tổ chức thi hành án; thủ trưởng đơn vị thiếu quyết liệt trong việc đôn đốc, chỉ đạo xây dựng kế hoạch chi tiết và tổ chức cưỡng chế thi hành án; một số nơi chấp hành chưa nghiêm kỷ luật báo cáo, phải để đôn đốc, nhắc nhở mới thực hiện..v..v. (iii). Một số trường hợp, Tổng cục đã chỉ đạo, nhưng thực hiện chưa nghiêm hoặc chậm tổ chức thực hiện; Thủ trưởng đơn vị chưa quan tâm làm rõ trách nhiệm cho đến nơi, đến chốn, chưa cương quyết xem xét, xử lý các trường hợp chậm trễ hoặc thực hiện không nghiêm chỉ đạo của cấp trên, nhất là các trường hợp vi phạm trình tự, thủ tục thi hành án, để hồ sơ kéo dài không xử lý, trong khi đó, cá biệt có trường hợp chỉ đạo, hướng dẫn của Tổng cục còn chưa kịp thời, chưa thực sự xử lý được thấu đáo vấn đề..v..v.. (iv) Một số vụ việc, công tác phối hợp giữa cơ quan tố tụng với cơ quan THADS còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu; việc đính chính, giải thích bản án, chuyển giao vật chứng, các tài liệu liên quan có trường hợp còn chưa kịp thời (ví dụ như vụ Huỳnh Thị Huyền Như, vụ Ngân hàng phát triển Đắk Lắk..v..v..); việc áp dụng các biện pháp chế tài đối với các trường hợp cố ý không thi hành án hoặc chống đối, tẩu tán tài sản, cản trở thi hành án còn chưa nghiêm.
Nhằm tiếp tục phát huy nhưng kết quả đã đạt được, kịp thời khắc phục những hạn chế, tồn tại, nâng cao kết quả, hiệu quả thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế, cần có những giải pháp thiết thực, khả thi. Từ thực trạng nêu trên, có thể đưa ra một số giải pháp sau đây:
Về một số giải pháp chung:
(i) Về thể chế: Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện pháp luật THADS, trong đó, làm rõ nội dung quy định về ra quyết định thi hành án đối với khoản bồi thường cho Nhà nước (cơ quan THADS chủ động ra quyết định hay ra quyết định THA theo yêu cầu của các tổ chức, doanh nghiệp được giao quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước với tư cách là bên được thi hành án); tăng thẩm quyền cho cơ quan THADS và Chấp hành viên trong xác minh điều kiện thi hành án, trong đó có việc xác minh, xử lý tài sản của đương sự ở nước ngoài; nghiên cứu, đề xuất nội dung liên quan trực tiếp đến công tác thi hành án dân sự đưa vào dự án Luật đăng ký tài sản. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế quản lý, kiểm soát tài sản, thu nhập của cá nhân theo hướng minh bạch, công khai và mở rộng diện kê khai tài sản (kể cả thân nhân của người có chức vụ, quyền hạn); thể chế cụ thể vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền của cơ quan điều tra, truy tố, xét xử, THADS trong quá trình thu hồi tài sản tham nhũng theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, ký kết nhằm tạo cơ sở pháp lý để thu hồi tài sản người phạm tội cất dấu, gửi giữ, đầu tư ở nước ngoài; các cơ quan Thi hành án dân sự tham gia một cách tích cực, có trách nhiệm vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp, thiết thực gắn với công tác thi hàn án dân sự.
(ii) Về tổ chức thi hành pháp luật: Trước hết là các cơ quan THADS cần thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quuy định hiện hành về thi hành án dân sự, từ khâu ra quyết định thi hành án, phân công Chấp hành viên, thông báo, tống đạt các giấy tờ về thi hành án, xác minh điều kiện thi hành án của đương sự, xử lý tang vật, tài sản tạm giữ, áp dụng các biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thi hành án, đến khâu giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự. Đồng thời, tổ chức thi hành hiệu quả các đạo luật có liên quan đến công tác thi hành án dân sự, như: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự (sửa đổi), Bộ luật Tố tụng hình sự (sửa đổi), Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính năm 2015...; các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các quy định của pháp luật về áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, kê biên, phong tỏa tài khoản, tài sản của người phạm tội trong quá trình tiến hành tố tụng, nhất là ở giai đoạn điều tra, tránh trường hợp người phạm tội tẩu tán tài sản, đảm bảo khả năng thu hồi đến mức cao nhất tài sản của Nhà nước bị thất thoát, sau khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật và được tổ chức thi hành.
(iii) Về chỉ đạo, điều hành: Tập trung chỉ đạo quyết liệt, đẩy nhanh tiến độ thi hành các vụ việc có điều kiện thi hành, nhất là các vụ việc có giá trị lớn, đặc biệt chú trọng đến những địa bàn, địa phương có lượng án phải thi hành lớn; tăng cường kiểm tra, kiểm sát, thường xuyên chỉ đạo, hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho cơ sở, đồng thời, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý nghiêm đối với các trường hợp để xảy ra thiếu sót, vi phạm, nhất là những thiếu sót, vi phạm về trình tự, thủ tục thi hành án và những biểu hiện nhũng nhiễu, tiêu cực. Đồng thời, tăng cường phối hợp liên ngành giữa Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an với Bộ Tư pháp trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành án dân sự; Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tiếp tục chỉ đạo tăng cường kiểm sát đối với hoạt động thi hành án dân sự; Tòa án nhân dân tối cao quan tâm trả lời, giải thích hoặc kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đối với kiến nghị của cơ quan thi hành án dân sự; chỉ đạo Tòa án các cấp, Thẩm phán tăng cường trách nhiệm, nâng cao chất lượng xét xử các vụ án, trong đó có việc xem xét tính khả thi trước khi phán quyết phần trách nhiệm dân sự; Bộ Công an chỉ đạo các cơ quan Điều tra chuyển giao đầy đủ, kịp thời vật chứng, tài sản tạm giữ và các biên bản, tài liệu có liên quan để cơ quan thi hành án có căn cứ xử lý tài sản để thi hành án; phát huy tốt hơn nữa vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Ủy ban nhân dân các cấp đối với công tác thi hành án dân sự, gắn với nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo thi hành án dân sự ở cấp tỉnh, cấp huyện.
Về một số giải pháp cụ thể đối với việc thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế:
Một là, các cơ quan thi hành án dân sự địa phương cần thường xuyên quán triệt, nâng cao nhận thức của đội ngũ Chấp hành viên, công chức thi hành án về ý nghĩa của việc thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế; phải thấy được rằng, Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và quần chúng Nhân dân đang hàng ngày dõi theo, trông đợi những kết quả tích cực từ việc thi hành án các vụ việc này, từ đó chủ động, tích cực hơn nữa trong việc tổ chức thi hành án; từng đơn vị, Chấp hành viên phải đặt chỉ tiêu, quyết tâm nâng cao kết quả thi hành án đối với loại việc này; các Cục cần tiếp tục phân công Lãnh đạo phụ trách địa bàn; tăng cường kiểm tra và tự kiểm tra về nghiệp vụ, xử lý nghiêm đối với các trường hợp phân loại án không chính xác, hồ sơ để chậm, không xác minh và tổ chức thi hành; kiên quyết không bình xét thi đua đối với Chấp hành viên phụ trách hồ sơ, Lãnh đạo phụ trách địa bàn và Thủ trưởng đơn vị để xảy ra tình trạng trên.
Hai là, tiếp tục chỉ đạo, thực hiện việc rà soát, xác minh, phân loại án có điều kiện và án chưa có điều kiện thi hành bảo đảm chính xác, khách quan, trên cơ sở đó, tập trung tổ chức thi hành dứt điểm các vụ việc có điều kiện thi hành; thực hiện miễn, giảm thi hành án dân sự bảo đảm kịp thời và đúng trình tự, thủ tục; khẩn trương xử lý tài sản kê biên bảo đảm thi hành án; tiếp tục thực hiện nghiêm việc báo cáo định kỳ về tiến độ, kết quả thi hành các vụ việc loại này; kịp thời báo cáo về những khó khăn, vướng mắc phát sinh để được chỉ đạo, hướng dẫn tháo gỡ. Cục THADS cần phải nắm chắc tình hình, yêu cầu các Phòng chuyên môn thuộc Cục và các Chi cục trực thuộc rà soát, tổng hợp, báo cáo, lập danh sách và xây dựng kế hoạch tổ chức đối với từng vụ việc cụ thể (thực hiện tương tự như việc Tổng cục đã chỉ đạo, yêu cầu đối với Cục trong thời gian qua), trên cơ sở đó, tập trung chỉ đạo giải quyết các vụ việc đạt kết quả, hiệu quả, thu hồi nhanh nhất và đến mức cao nhất tiền, tài sản cho Nhà nước. Đồng thời, chủ động phối hợp với các cơ quan có liên quan để nắm tình hình, tiến độ giải quyết, kịp thời thụ lý, tổ chức thi hành án theo quy định đối với các vụ việc mới phát sinh (vụ Giang Kim Đạt; vụ Hà Văn Thắm…).
Ba là, nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tổ, Nhóm chỉ đạo giải quyết các vụ việc thi hành án trọng điểm tại Tổng cục THADS, cũng như tại các cơ quan THADS địa phương, hoạt động của các Tổ, Nhóm này phải bảo đảm thực chất, kịp thời phúc đáp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thi hành án; cần xây dựng Kế hoạch và định kỳ phải có báo cáo trung thực, chính xác về tiến độ, kết quả thực hiện Kế hoạch; đề xuất, kiến nghị các giải pháp thiết thực trong việc hoàn thiện thể chế, thực thi pháp luật, cũng như chỉ đạo, điều hành đối với công tác thi hành án dân sự nói chung và đối với việc thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế nói riêng. Đối với những khó khăn, vướng mắc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, không tự mình giải quyết được, các cơ quan THADS cần nghiên cứu, chuẩn bị kỹ nội dung, báo cáo, đề xuất họp liên ngành, kể cả họp liên ngành Trung ương để bàn biện pháp tháo gỡ.
Bốn là, thực tế đã chứng minh, chỉ một mình cơ quan thi hành án dân sự tổ chức thực hiện chức trách nhiệm vụ của mình thì chắc chắn sẽ không thể thu được kết quả như mong đợi, do đó, bên cạnh sự nỗ lực vượt khó, chủ động, tích cực thực hiện nhiệm vụ được giao của các Chấp hành viên và công chức làm công tác thi hành án dân sự, cần tiếp tục có sự quan tâm chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, sự hỗ trợ, phối hợp của các cơ quan, đơn vị có liên quan, chính vì vậy, các cơ quan THADS địa phương cần tiếp tục tranh thủ tốt hơn nữa sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, Ban chỉ đạo THADS các cấp và sự phối hợp của các ngành Công an, Kiểm sát, Tòa án... trong tổ chức thực hiện công tác THADS tại địa bàn. Cơ quan đăng ký tài sản, đăng ký giao dịch bảo đảm (như: Văn phòng đăng ký đất đai, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai quận, huyện, Phòng Quản lý đô thị quận, huyện…) khi nhận được văn bản của cơ quan THADS đề nghị cung cấp thông tin về tài sản là quyền sử dụng đất, tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc đăng ký giao dịch bảo đảm thì sớm có văn bản trả lời để cơ quan THADS có cơ sở, kịp thời áp dụng biện pháp cưỡng chế kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, tránh việc tẩu tán tài sản. Tích cực phối hợp với các trại giam, trại tạm giam trong việc thi hành án đối với đương sự là phạm nhân đang chấp hành hình phạt tù. Chỉ đạo, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự quy định tại Thông tư liên tịch số 07/2013/TTLT-BTP-BCA-BTC, nhất là phối hợp với các cơ sở giam giữ trong việc xác minh điều kiện thi hành án, động viên thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án. Đối với các vụ án lớn, trọng điểm, Lãnh đạo đơn vị, Chấp hành viên được phân công phụ trách hồ sơ cần có kế hoạch phối hợp, làm việc với trại giam nơi đương sự đang chấp hành hình phạt để thống nhất, bàn bạc biện pháp trước khi đôn đốc, động viên, giáo dục, thuyết phục đương sự thi hành án phần trách nhiệm dân sự để sớm được hưởng chính sách khoan hồng của Nhà nước theo quy định.
Nhận thức rõ nhiệm vụ tổ chức thi hành án, thu hồi tài sản cho Nhà nước trong các vụ án tham nhũng, kinh tế là một trong những nhiệm vụ có ý nghĩa, vai trò vô cùng quan trọng của công tác thi hành án dân sự, góp phần bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ quyền, lợi ích của Nhà nước và Nhân dân, cùng với việc tổ chức thực hiện tốt Chương trình công tác trọng tâm năm 2017 của Ngành Tư pháp, Kế hoạch công tác thi hành án dân sự năm 2017 của Bộ Tư pháp, Kế hoạch công tác năm 2017 của Tổng cục THADS và các cơ quan THADS địa phương, triển khai đồng bộ, có hiệu quả các giải pháp nêu trên trong toàn hệ thống thi hành án dân sự sẽ góp phần thiết thực vào việc nâng cao kết quả, hiệu quả thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế, qua đó bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, sớm thu hồi tiền, tài sản cho Nhà nước, tổ chức và cá nhân, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
VỤ NGHIỆP VỤ 2- TCTHADS

Theo cổng thông tin điện tử Tổng cục Thi hành án dân sự

Giải pháp nào để nâng cao hiệu quả thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế