Trong bối cảnh kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc cải cách tư pháp, xây dựng một hệ thống tư pháp hiện đại, hiệu quả và minh bạch góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện của đất nước. Để đáp ứng được nhu cầu đó, xã hội hóa một số hoạt động tư pháp là một trong những nhiệm vụ quan trọng và cần thiết nhằm giảm tải cho cơ quan Nhà nước, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, trong đó Thừa phát lại là một mắt xích quan trọng để hoàn thiện nhiệm vụ xã hội hóa nêu trên. Thừa phát lại không chỉ đóng vai trò trong việc hỗ trợ thi hành án dân sự mà còn hỗ trợ tống đạt văn bản, lập vi bằng và thực hiện các công việc khác theo quy định của pháp luật.

Bài viết này nghiên cứu, trao đổi về kết quả thực hiện Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sau đây viết tắt là Luật TNBTCNN) kể từ khi Luật có hiệu lực (01/7/2018) đến nay trong Hệ thống thi hành án dân sự (THADS); đánh giá những tồn tại, hạn chế; làm rõ nguyên nhân khách quan và chủ quan; trên cơ sở đó đề xuất một số nội dung sửa đổi, bổ sung và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về bồi thường nhà nước trong lĩnh vực THADS.

Mục tiêu cơ bản, tổng quát của công tác thi hành án dân sự là đảm bảo cho các bản án, quyết định của toà án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và công dân. Do đó, trong thời gian qua, để thực hiện tốt mục tiêu này, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và văn bản pháp luật quan trọng tạo nên nền tảng pháp lý khá vững chắc đồng thời hỗ trợ, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho cơ quan Thi hành án dân sự thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình. Nhờ đó mà công tác thi hành án dân sự trong những năm qua đã đạt được nhiều kết quả rõ nét, ngày càng khẳng định được vai trò, vị thế trước những yêu cầu mới của tình hình nhiệm vụ ngày càng khó khăn hơn, phức tạp hơn rất nhiều. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả nổi bật đã đạt được thì vẫn còn không ít những bản án, quyết định đã có hiệu lực thi hành chưa được tổ chức thi hành dứt điểm, còn tồn đọng trong thời gian dài. khiến cho quyền, lợi ích hợp pháp của một bộ phận quần chúng nhân dân, cơ quan tổ chức, Nhà nước không được đảm bảo, gây bức xúc trong xã hội.

Nhiệm vụ chính trị cơ bản của cơ quan Thi hành án dân sự là tổ chức thi hành dứt điểm bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án và các quyết định khác theo đúng quy định của pháp luật, tuy nhiên, trong thực tế vì nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau mà công tác thi hành án dân sự tại một số địa phương gặp không ít khó khăn, vướng mắc trong quá trình giải quyết vụ việc, đặc biệt là những vụ án phức tạp, tồn đọng, kéo dài.

Thực tiễn thi hành án dân sự cũng có nhiều vụ việc rất khó thi hành do nguyên nhân từ sự nhận thức cách áp dụng các quy định pháp luật khác nhau của các chủ thể trong thực tiễn đã dẫn đến có những quan điểm không đồng nhất để giải quyết vụ việc và chấp hành viên không biết lựa chọn làm theo phương án nào cho phù hợp và đúng quy định pháp luật.

Luật Thi hành án dân sự được Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ tư thông qua ngày 14/11/2008 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2009. Sau nhiều năm nghiên cứu, lần đầu tiên công tác thi hành án dân sự đã được điều chỉnh bởi một văn bản quy phạm pháp luật có giá trị pháp lý rất cao, điều chỉnh toàn bộ các mặt của công tác thi hành án dân sự từ thủ tục thi hành án, thủ tục miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án đối với các khoản thu nộp cho ngân sách nhà nước, tổ chức bộ máy làm công tác thi hành án dân sự.