XÁC ĐỊNH NGƯỜI PHẢI THI HÀNH ÁN ĐỂ ÁP DỤNG BIỆN PHÁP CƯỠNG CHẾ THEO KHOẢN 1, ĐIỀU 117 LUẬT THI HÀNH ÁN DÂN SỰ NĂM 2008
Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Nghệ An, có một số bản án, quyết định dân sự, hôn nhân và gia đình của Tòa án tuyên chia tài sản là quyền sử dụng đất cho nguyên đơn, bị đơn và người có quyền, nghĩa vụ liên quan nhưng không tuyên rõ đối tượng nào phải thực hiện nghĩa vụ theo bản án, quyết định. Điều này đã khiến một số cơ quan thi hành án gặp phải lúng túng trong việc xác định người phải thi hành án, đối tượng phải cưỡng chế thi hành án. Để có cách xử lý chính xác, thống nhất, chúng tôi xin giới thiệu một số tình huống đã xảy ra và cách xác định người phải thi hành án trong trường hợp này như sau:
Tình huống thứ nhất: phần quyết định của Bản án số 09/2013/DSST ngày 30/9/2013 của TAND huyện Anh Sơn tuyên:
- Tạm giao cho Bà Nguyễn Thị Liên sử dụng phần đất nằm trong thửa 280- tờ bản đồ số 45 tại thôn 9, xã Long Sơn, huyện Anh Sơn. Tổng diện tích: 323,8m2 giá: 31.703,333 đồng.
- Tạm giao cho bà Nguyễn Thị Hồng sử dụng phần đất nằm trong thửa 280, tờ bản đồ số 45, tại thôn 9, xã Long Sơn, huyện Anh Sơn, Tỉnh Nghệ An có diện tích: 323,8m2 – giá 31,703.333 đồng.
- Tạm giao cho bà Nguyễn Thị Hà diện tích đất: 323,8m2 –giá: 31,703.333đ nằm trong thửa 280, tờ bản đồ số 45, tại thôn 9, xã Long Sơn, huyện Anh Sơn, Tỉnh Nghệ An. Bà Hà có quyền sở hữu 01 (một) bộ khung nhà gỗ (cột, kèo, xà, hoành) và ngói lợp (giá: 4,100.000đ) nhưng phải tháo dỡ, di dời ra nơi khác.
Bản án có hiệu lực pháp luật, bà Nguyễn Thị Hồng có đơn yêu cầu thi hành án. Theo khoản 1, Điều 117 Luật Thi hành án dân sự thì: “Trường hợp bản án, quyết định tuyên nghĩa vụ chuyển giao quyền sử dụng đất thì Chấp hành viên tổ chức giao diện tích đất cho người được thi hành án. Khi tiến hành giao đất phải có sự tham gia của đại diện cơ quan quản lý nhà nước về đất đai cùng cấp và Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có đất được chuyển giao”.
Tuy nhiên, vì bản án chỉ buộc bà Hà tháo dỡ, di dời bộ khung nhà gỗ ra nơi khác, không buộc bà Hà phải giao đất cho bà Hồng, nên Chi cục thi hành án dân sự huyện Anh Sơn đã gửi công văn đề nghị Tòa án nhân dân huyện Anh Sơn giải thích ai là người phải giao đất cho bà Nguyễn Thị Hồng. Tại Công văn trả lời số 608/TA-DS ngày 30/10/2014 của Tòa án nhân dân huyện Anh Sơn xác định bà Nguyễn Thị Hà là người quản lý, sử dụng nên bà Hà là người có nghĩa vụ trả lại đất (Người phải thi hành án) cho những người được Tòa án tạm giao quyền sử dụng đất.
Tình huống thứ hai: Bản án số bản án số 15/2014/HNGĐ-PT ngày 17/7/ 2014 của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An tuyên: Chị Lương được quyền sử dụng 212,3m2 đất (trong đó: Đất trồng cây lâu năm 160,3m2; Đất trồng cây hàng năm 22m2; Đất ở 30m2) được tách ra từ thửa số 230, tờ bản đồ số 37, tại xóm 7, xã Hoa Sơn, huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An. Đất có tứ cận như sau: Phía Đông Bắc (hình dích dắc) tiếp giáp thửa 211, dài 34,16m; phía Tây Bắc tiếp giáp đường giao thông xóm 7, dài 5,5m; phía Tây Nam tiếp giáp phần đất còn lại của ông Đạt, bà Huệ, dài 30m; phía Đông Nam tiếp giáp phần đất còn lại của ông Đạt, bà Huệ, dài 8,85m; giá trị quyền sử dụng đất là 39.685.239 đ.
Do bản án không tuyên ai phải giao đất cho bà Lương, nên khi ra quyết định thi hành án, Chi cục thi hành án huyện Anh Sơn không thể xác định được người phải thi hành án. Ngày 14/10/2014, Chi cục thi hành án huyện Anh Sơn có Công văn số 06/CV-CCTHA đề nghị Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An giải thích, xác định ai là người phải giao đất cho bà Lương. Tại Công văn trả lời số 341/TA-DS ngày 28/10/2014 của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An xác định người phải thi hành án ở đây là ông Nguyễn Văn Đạt và bà Trần Thị Huệ, trú tại: xóm 7, xã Hoa Sơn, huyện Anh Sơn vì ông Đạt, bà Huệ là người đứng tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thửa số 230, tờ bản đồ số 37.
Cách xác định người phải thi hành án để cưỡng chế giao quyền sử dụng đất theo khoản 1, Điều 117 Luật Thi hành án dân sự:
Chưa thực sự bị thuyết phục bởi cách giải thích trên của cơ quan xét xử, ngày 11/11/2014, Chi cục Thi hành án dân sự huyện Anh Sơn có công văn số 11/CCTHA-CV đề nghị Cục Thi hành án dân sự tỉnh Nghệ An hướng dẫn, chỉ đạo việc thi hành hai bản án trên theo đúng quy định pháp luật. Xét thấy, đây là vấn đề mới phát sinh ở địa phương, chưa có các văn bản cấp trên hướng dẫn cụ thể, Cục THADS tỉnh đã có Công văn số 1436/CTHADS-NV ngày 08/12/2014 xin ý kiến hướng dẫn của Tổng cục THADS. Ngày 07/01/2015, Tổng cục THADS đã có Công văn số 61/TCTHADS-NV1 hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ như sau: “Bản án số 09/2013/DSST ngày 30/9/2013 của TAND huyện Anh Sơn tuyên “tạm giao quyền sử dụng đất”; Bản án số 15/2014/HNGĐ-PT ngày 17/7/2014 của Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An tuyên “ Chị Lương được quyền sử dụng đất…..”. Trong các trường hợp này, để tổ chức thi hành án, nếu những người đang quản lý, sử dụng đất mà Tòa án đã tuyên tạm giao và tuyên cho người được thi hành án sử dụng, quản lý thì Cơ quan thi hành án áp dụng Điều 117 Luật Thi hành án dân sự để thực hiện. Người phải thi hành án chuyển giao quyền sử dụng đất trong các trường hợp này là người đang quản lý, sử dụng quyền sử dụng đất (có tên trong Giấy chứng nhận hoặc không)”.
Như vậy, theo hướng dẫn của Tổng cục THADS thì người phải thi hành án trong Bản án số 09/2013/DSST ngày 30/9/2013 của TAND huyện Anh Sơn là bà Nguyễn Thị Hà vì diện tích đất chia thừa kế cho các bên đương sự nằm trong thửa 280, tờ bản đồ số 45, tại thôn 9, xã Long Sơn từ trước tới nay do bà Hà quản lý, sử dụng nên bà Hà là người có nghĩa vụ giao đất cho những người được Tòa án tạm giao quyền sử dụng đất. Người phải thi hành án trong Bản án số 15/2014/HNGĐ-PT ngày 17/7/2014 của TAND tỉnh Nghệ An là ông Nguyễn Văn Đạt và bà Trần Thị Huệ vì thửa đất số 230, tờ bản đồ số 37 có diện tích 2502 m2 tại xóm 7, xã Hòa Sơn, huyện Anh Sơn mang tên hộ ông Nguyễn Văn Đạt và bà Trần Thị Huệ. Việc thi hành án giao Quyền sử dụng đất cho bà Nguyễn Thị Hồng và Trần Thị Lương theo 2 bản án trên được thực hiện theo Điều 117 Luật Thi hành án dân sự.
Trên đây là một vài tình huống và cách xác định người phải thi hành án để áp dụng biện pháp cưỡng chế theo khoản 1, điều 117 Luật Thi hành án dân sự, xin cung cấp để các cơ quan thi hành án dân sự nghiên cứu, áp dụng./.
Nguyễn Ngọc Dũng - Phó Phòng Nghiệp vụ và tổ chức thi hành án
Cục Thi hành án dân sự tỉnh Nghệ An