Ngày 19/7/1946, chiểu theo lời đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Vũ Đình Hòe, cụ Huỳnh Thúc Kháng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Quyền Chủ tịch nước (trong thời gian từ ngày 31/5 đến ngày 21/9/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự Hội nghị Fontainebleau nên giao cụ Huỳnh Thúc Kháng quyền Chủ tịch nước) đã ký Sắc lệnh số 130 ấn định thể thức thi hành phải ghi trên các bản toàn sao hay trích sao án hoặc mệnh lệnh. Sắc lệnh đã quy định những thủ tục riêng, cụ thể và khá độc lập về thẩm quyền, thể thức và quy trình thi hành các án hoặc mệnh lệnh của các tòa án hộ.
Xác định tầm quan trọng của công tác thi hành án dân sự (THADS), Đảng và Nhà nước ta đã luôn quan tâm đến việc xây dựng và phát triển công tác thi hành án nói chung và THADS nói riêng. Trong suốt cả thời kỳ xây dựng và phát triển, kể từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công đến nay, công tác THADS đã trải qua nhiều biến chuyển mang tính lịch sử.
Mỗi một chuyển biến đều ghi nhận những thành tựu to lớn nhưng cũng phản ánh nhiều thách thức đặt ra, đồng thời là những dấu ấn cho sự nỗ lực vượt qua khó khăn để từng bước trưởng thành không ngừng của các thế hệ cán bộ công tác trong Ngành.
Đặc biệt, trước yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, thượng tôn pháp luật và thực thi công lý, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã “luật hóa” việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ THADS tại Luật THADS năm 2008 và Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật THADS năm 2014, tiếp tục tạo cơ sở vững chắc cho sự ổn định, phát triển bền vững cả về quy mô và chất lượng của toàn Hệ thống.
Năm 2015, toàn Hệ thống THADS có 9.807 công chức, trong đó có 4.129 Chấp hành viên (có 28 Chấp hành viên cao cấp, 731 Chấp hành viên trung cấp và 3.370 Chấp hành viên sơ cấp), 596 Thẩm tra viên (có 03 Thẩm tra viên cao cấp, 20 Thẩm tra viên chính và 573 Thẩm tra viên), 1.454 Thư ký thi hành án và 277 Thư ký trung cấp thi hành án.
Kết quả THADS ngày càng có nhiều chuyển biến tích cực, rõ rệt, kết quả phân loại án có điều kiện và chưa có điều kiện thi hành ngày càng chính xác hơn (năm 2014, số có điều kiện chiếm tỷ lệ 77,03% về việc và 53,42% về tiền; 9 tháng năm 2015, số có điều kiện chiếm tỷ lệ 78,33% về việc và 60,05% về tiền); số việc và tiền thi hành xong tăng cả về giá trị tuyệt đối (tăng 16.509 việc và tăng trên 10.500 tỷ đồng) và tỷ lệ (tăng 2,90% về việc và 9,48% về tiền).
Ghi nhận sự trưởng thành, lớn mạnh cũng như những đóng góp tích cực của toàn Hệ thống THADS đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời để vun trồng những giá trị truyền thống tốt đẹp của Ngành, ngày 05/3/2013, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã ký Quyết định số 397/QĐ-TTg lấy ngày 19 tháng 7 hàng năm là “Ngày truyền thống THADS”.
Tự hào về chặng đường 69 năm xây dựng và trưởng thành, đồng thời nhận thức sâu sắc trách nhiệm trước Đảng và nhân dân, công chức, viên chức và người lao động các cơ quan thuộc Hệ thống tổ chức THADS sẽ tiếp tục nỗ lực tập trung hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ THADS được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tư pháp giao, trong đó tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, tiếp tục tổ chức triển khai thi hành có hiệu quả Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật THADS, đồng thời đẩy nhanh tiến độ xây dựng, kịp thời ban hành các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật này, đảm bảo hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác THADS thời gian tới.
Thứ hai, tập trung chỉ đạo tổ chức thực hiện, hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao theo Nghị quyết của Quốc hội, đặc biệt là chỉ tiêu thi hành án xong về việc, về tiền, chỉ tiêu về phân loại án dân sự có điều kiện và chưa có điều kiện thi hành, chỉ tiêu về khắc phục vi phạm pháp luật trong THADS, bảo đảm kết quả THADS thực chất, bền vững, tạo tiền đề vững chắc cho năm 2016 và những năm tiếp theo.
Thứ ba, tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc trọng điểm, các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ, công tác kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, góp phần khắc phục, chấn chỉnh những vi phạm, thiếu sót, nâng cao hiệu quả công tác THADS, từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu, đòi hỏi của Nhà nước và nhân dân về công tác này.
Thứ tư, tiếp tục chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác thi hành án hành chính theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính; chủ động nghiên cứu, phối hợp với các cơ quan liên quan chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan THADS trong công tác này, đồng thời tích cực tham gia xây dựng, hoàn thiện thể chế về tố tụng hành chính, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hành chính.
Thứ năm, tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt các công việc liên quan đến việc tiếp tục thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại theo Nghị quyết số 36/2012/QH13 của Quốc hội, trong đó có việc tổ chức tổng kết việc thực hiện thí điểm chế định này và tiến tới đề nghị Quốc hội cho thực hiện chính thức.
Thứ sáu, tiếp tục kiện toàn tổ chức, bộ máy, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác THADS đủ về số lượng, bảo đảm về chất lượng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, tiếp tục tập trung vào những địa bàn, đơn vị còn nhiều hạn chế, yếu kém; thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương công tác; chú trọng đào tạo, rèn luyện nâng cao năng lực, phẩm chất đội ngũ công chức, người lao động, xây dựng Hệ thống THADS trong sạch, vững mạnh.
Thứ bảy, tổ chức thực hiện các đề án đã được phê duyệt về xây dựng trụ sở, kho vật chứng và đầu tư trang thiết bị, phương tiện làm việc cho các cơ quan THADS, nhất là việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng trụ sở, kho vật chứng.
Theo Tin từ Bộ Tư pháp