Trong lĩnh vực thi hành án dân sự, Luật Thi hành án dân sự năm 2008 tại Điều 24 quy định “Nhà nước bảo đảm biên chế, kinh phí, trụ sở làm việc, công cụ hỗ trợ thi hành án, ứng dụng công nghệ thông tin và phương tiện, trang thiết bị cần thiết khác cho cơ quan thi hành án dân sự”. Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân án dân sự năm 2014, có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2015 đã quy định rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nhằm bảo đảm tốt hơn quyền tiếp cận thông tin trong thi hành án dân sự; cụ thể hơn trình tự, thủ tục thi hành án, trong đó có quy định các trường hợp chưa có điều kiện thi hành án. Căn cứ kết quả xác minh điều kiện thi hành án, Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự ra quyết định về việc chưa có điều kiện thi hành án; thông tin về tên, địa chỉ, nghĩa vụ phải thi hành của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành được đăng tải trên Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự và gửi cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi xác minh để niêm yết (khoản 18 Điều 1 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự - Điều 44a). Như vậy, việc xây dựng Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự là yêu cầu phải thực hiện trong hệ thống tổ chức thi hành án dân sự để đáp ứng yêu cầu đăng tải thông tin về tên, địa chỉ, nghĩa vụ phải thi hành của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành theo quy định của Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự.
Triển khai thực hiện Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 55/QĐ-TTg ngày 15/01/2015 ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự, trong đó có nhiệm vụ “xây dựng cơ sở dữ liệu về thông tin và công khai thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành”. Bộ Tư pháp cũng đã có Quyết định số 332/QĐ-BTP ngày 14/02/2015 ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự để triển khai thực hiện các nhiệm vụ được phân công tại Quyết định số 55/QĐ-TTg ngày 15/01/2015 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự, trong đó đối với nhiệm vụ “xây dựng cơ sở dữ liệu về thông tin và công khai thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành” phải thực hiện 4 nội dung: Xây dựng Đề án “Cơ sở dữ liệu điện tử về thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành”, triển khai Đề án Cơ sở dữ liệu điện tử về thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành, công khai thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành, cập nhật cơ sở dữ liệu về thông tin và công khai thông tin của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành.
Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Bộ Tư pháp đã ban hành Quyết định số 3416/QĐ-BTP ngày 22/12/2014 phê duyệt Đề án Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan thihành án dân sự giai đoạn 2015-2020, trong đó có nhiệm vụ “xây dựng, phát triển Trang thông tin điện tử về công tác thi hành án dân sự của Tổng cục Thi hành án dân sự”. Theo đó, trong năm 2015 nâng cấp, phát triển Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự thành Cổng Thông tin điện tử về thi hành án dân sự và xây dựng, triển khai Trang thông tin điện tử cho các Cục Thi hành án dân sự. Trước mắt xây dựng, triển khai Trang thông tin điện tử cho các Cục Thi hành án dân sự, sau đó nâng cấp, phát triển Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự thành Cổng Thông tin điện tử về thi hành án dân sự của Tổng cục Thi hành án dân sự (trước mắt trong khi chưa nâng cấp thành Cổng thông tin điện tử thì vẫn sử dụng Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự hiện nay trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp). Trang thông tin điện tử của các Cục Thi hành án dân sự là kênh thông tin hai chiều phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành, cung cấp thông tin, dịch vụ hành chính công trực tuyến giúp người dân và doanh nghiệp thuận tiện tra cứu, tìm hiểu và thực hiện các công việc liên quan đến công tác thi hành án dân sự một cách nhanh chóng, hiệu quả.
Thực tiễn thi hành án dân sự trong thời gian qua cho thấy các cơ quan thuộc hệ thống tổ chức thi hành án dân sự đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, từng bước ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành, trao đổi văn bản tài liệu, bước đầu đã đạt được một số kết quả quan trọng, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong hoạt động của các cơ quan theo hướng xây dựng một môi trường làm việc điện tử hiện đại, minh bạch, giảm giấy tờ, tiết kiệm chi phí, thời gian. Tuy nhiên, mặc dù đã được đầu tư hạ tầng kỹ thuật, các hệ thống quản lý văn bản và điều hành, hệ thống thư điện tử nhưng phần lớn các văn bản trong hoạt động của các cơ quan thuộc hệ thống tổ chức thi hành án dân sự vẫn được thực hiện, trao đổi bằng hình thức giấy tờ truyền thống, gây lãng phí thời gian và chi phí. Hơn nữa, thực tiễn công tác thi hành án dân sự cũng cho thấy việc thông tin về thi hành án dân sự trên phương tiện thông tin đại chúng, nhất là trên Trang thông tin điện tử trong tình hình hiện nay là rất cần thiết, góp phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức, ý thức tuân thủ pháp luật về thi hành án dân sự, bảo đảm hiệu quả hoạt động thi hành án dân sự. Vì vậy, nhiều Cục Thi hành án dân sự đã chủ động xây dựng, triển khai Trang thông tin điện tử của đơn vị mình, như: Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Hưng Yên, Đồng Tháp, Long An, Lâm Đồng. Tuy nhiên, việc xây dựng, triển khai các Trang thông tin điện tử của các Cục Thi hành án dân sự mang tính tự phát, đơn lẻ, chưa thống nhất, dẫn đến thông tin về thi hành án dân sự chưa đầy đủ, kịp thời, khó quản lý theo yêu cầu của hệ thống tổ chức thi hành án dân sự từ Tổng cục Thi hành án dân sự đến Chi cục Thi hành án dân sự.
Do đó, việc xây dựng Trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự của các Cục Thi hành dân sự để kết nối với Trang thông tin điện tử (tới đây nâng cấp thành Cổng thông tin điện tử) của Tổng cục Thi hành án dân sự là hoàn toàn cần thiết và có cơ sở, kịp thời thực hiện nhiều nội dung của Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự ngay khi Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2015.
Nhiều nội dung được quán triệt, triển khai thực hiện Trang thông tin điện tử của các Cục Thi hành án dân sự
Thực hiện Đề án Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự giai đoạn 2015-2020 ban hành kèm theo Quyết định số 3416/QĐ-BTP ngày 22/12/2014 nêu trên của Bộ trưởng Bộ Tư pháp đối với nhiệm vụ “xây dựng, phát triển Trang thông tin điện tử về công tác thi hành án dân sự của Tổng cục Thi hành án dân sự”, Tổng cục Thi hành án dân sự đã phối hợp với Cục Công nghệ thông tin xây dựng Trang thông tin điện tử cho các Cục Thi hành án dân sự tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trang thông tin điện tử của các Cục Thi hành án dân sự sẽ được đưa vào sử dụng từ ngày 01/7/2015.
Để bảo đảm việc quản lý, vận hành Trang thông tin điện tử hiệu quả, ngày 16/6/2015 Tổng cục Thi hành án dân sự có Công văn số 1894 /TCTHADS-TKDLCT yêu cầu Cục Thi hành án dân sự quán triệt, triển khai, thực hiện một số công việc sau đây:
- Thứ nhất, cử và quán triệt công chức tham gia tập huấn kỹ năng quản trị, biên tập, cập nhật trên Trang thông tin điện tử đầy đủ, nghiêm túc, đúng thành phần, thời gian tập huấn theo Giấy triệu tập số 1976/GTT-BTP ngày 10/6/2015 của Bộ Tư pháp.
- Thứ hai, sau khi Trang thông tin điện tử được đưa vào vận hành, Cục Thi hành án sự quản lý, duy trì hoạt động Trang thông tin điện tử bảo đảm thường xuyên, liên tục; đăng tải các thông tin cần thiết về các mặt hoạt động của các Chi cục Thi hành án dân sự, Cục Thi hành án dân sự, Tổng cục Thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan liên quan đến công tác thi hành án dân sự.
Các thông tin về thi hành án dân sự cần đăng tải kịp thời, cân đối giữa các chuyên mục của Trang thông tin điện tử, như: Tin nổi bật; hoạt động của Cục Thi hành án dân sự, Chi cục Thi hành án dân sự; hướng dẫn nghiệp vụ thi hành án dân sự; thông báo về thi hành dân sự .v.v. Những thông tin, bài, ảnh có chất lượng thì ngoài việc đăng tải trên Trang thông tin điện tử của đơn vị cần gửi về Tổng cục Thi hành án dân sự để xem xét, đăng tải trên Trang thông tin điện tử của Tổng cục Thi hành án dân sự.
Riêng đối với việc đăng tải thông tin về tên, địa chỉ và nghĩa vụ thi hành án của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành phải thực hiện từ ngày 01/7/2015 theo Điều 44a Luật Thi hành án dân sự và chú trọng thực hiện đầy đủ, chính xác. Ngoài việc đăng tải trên Trang thông tin điện tử của Cục Thi hành án dân sự thì gửi về Tổng cục Thi hành án dân sự (bản giấy và bản điện tử) để tích hợp đăng tải trên Trang thông tin điện tử của Tổng cục Thi hành án dân sự. Các cơ quan thi hành án dân sự sử dụng biểu mẫu tạm thời ban hành kèm theo Công văn số 1967/BTP-TCTHADS ngày 09/6/2015 của Bộ Tư pháp để ban hành quyết định về việc chưa có điều kiện thi hành án làm cơ sở cho việc đăng tải thông tin về tên, địa chỉ và nghĩa vụ phải thi hành của người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành trên Trang thông tin điện tử; việc đăng tải thông tin cần thể hiện thành Danh sách người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành (Phụ lục kèm theo); trường hợp có căn cứ sửa đổi, bổ sung, chấm dứt đăng tải thì phải thực hiện đúng thời hạn pháp luật quy định.
Đối với việc phổ biến thông tin số liệu thống kê trong hệ thống thi hành án dân sự, khi Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2013/TT-BTP ngày 03/01/2013 của Bộ Tư pháp có hiệu lực thi hành thì hàng tháng Cục Thi hành án dân sự đăng tải số liệu thống kê thi hành án dân sự trên Trang thông tin điện tử của Cục, đồng thời gửi về Tổng cục để tích hợp số liệu thống kê thi hành án dân sự của toàn quốc đăng tải trên Trang thông tin điện tử của Tổng cục Thi hành án dân sự.
- Thứ ba, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự chịu trách nhiệm về nội dung tin, bài, ảnh đăng tải trên Trang thông tin điện tử; thành lập Tổ biên tập và xây dựng Quy chế hoạt động của Tổ biên tập. Trong khi chưa có Quy chế hoạt động của Ban biên tập Cổng thông tin điện tử về thi hành án dân sự thuộc Tổng cục Thi hành án dân sự thì Cục Thi hành án dân sự vận dụng Quy chế hoạt động của Ban biên tập Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp ban hành kèm theo Quyết định số 4148/QĐ-BTP ngày 24/10/2011 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp để xây dựng Quy chế hoạt động của Tổ biên tập Trang thông tin điện tử; Tổ biên tập phải có đại diện lãnh đạo của Cục Thi hành án dân sự là Tổ trưởng. Cục Thi hành án dân sự tạm thời chi trả thù lao, nhuận bút đối với các bài, ảnh, thông tin đăng tải trên Trang thông tin điện tử; trước mắt vận dụng “Quy chế chi trả nhuận bút, thù lao và tạo lập thông tin điện tử phục vụ hoạt động thường xuyên của Bộ Tư pháp” ban hành kèm theo Quyết định số 1991/QĐ-BTP ngày 06/8/2013 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp để xây dựng Quy chế chi trả nhuận bút, thù lao và tạo lập thông tin điện tử trên Trang thông tin điện tử phù hợp với điều kiện của đơn vị mình.
- Thứ tư, Cục Thi hành án dân sự bố trí cơ sở vật chất, kinh phí, cán bộ quản lý, vận hành Trang thông tin điện tử; động viên, khuyến khích công chức, người lao động làm việc tại các cơ quan thi hành án dân sự cũng như cá nhân khác cung cấp thông tin, bài, ảnh để đăng tải đa chiều về công tác thi hành án dân sự trên Trang thông tin điện tử. Để đảm bảo nguồn thông tin được đăng tải kịp thời, đầy đủ lên Trang thông tin điện tử, Cục Thi hành án dân sự cần yêu cầu Chi cục cử cán bộ đầu mối để thực hiện việc cung cấp thông tin có liên quan đến Chi cục Thi hành án dân sự.
Với việc triển khai sử dụng, quản lý, vận hành Trang thông tin điện tử của 63 Cục Thi hành án dân sự tin rằng sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự, bảo đảm hiệu lực thi hành của các bản án, quyết định được thi hành theo thủ tục thi hành án dân sự, bảo đảm quyền con người, quyền cơ bản của công dân trong thi hành án dân sự.
Anh Tuấn