Nhiều trường hợp người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu có sai sót trong việc áp dụng pháp luật khi giải quyết khiếu nại, giải quyết khiếu nại không đúng quy định pháp luật hoặc giải quyết khiếu nại không đúng thẩm quyền. Do đó, giải quyết khiếu nại lần hai, người có thẩm quyền giải quyết đã hủy bỏ hoặc hủy bỏ một phần quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Trên thực tế, cũng có trường hợp người giải quyết khiếu nại lần đầu tự nhận thức việc giải quyết khiếu nại của mình có sai phạm, giải quyết khiếu nại không khách quan, không đúng quy định pháp luật đã áp dụng khoản 1 Điều 37 Luật Thi hành án dân sự để ban hành quyết định thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên, quy định thu hồi quyết định về thi hành án tại Điều 37 Luật Thi hành án dân sự có bao gồm thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại hay không ?. Để góp một phần nhỏ trong việc giải quyết khiếu nại về thi hành án dân sự thì trong phạm vi bài viết này, tác giả chỉ tập trung vào vấn đề thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự.
1. Theo quy định tại Điều 37 Luật Thi hành án dân sự quy định về thu hồi quyết định về thi hành án thì người có thẩm quyền ra quyết định về thi hành án ra quyết định thu hồi quyết định về thi hành án trong các trường hợp sau đây:
Một là, quyết định về thi hành án được ban hành không đúng thẩm quyền;
Hai là, quyết định về thi hành án có sai sót làm thay đổi nội dung vụ việc;
Ba là, căn cứ ra quyết định về thi hành án không còn;
Bốn là, trường hợp chuyển giao quyền và nghĩa vụ thi hành án theo khoản 3 Điều 54 của Luật Thi hành án dân sự
[1].
Quyết định thu hồi quyết định về thi hành án phải ghi rõ căn cứ, nội dung và hậu quả pháp lý của việc thu hồi.
Như vậy, Điều 37 Luật Thi hành án dân sự quy định “quyết định về thi hành án” bị thu hồi bao gồm quyết định của Thủ trưởng, Chấp hành viên cơ quan Thi hành án dân sự trong quá trình tổ chức thi hành án, không loại trừ quyết định giải quyết khiếu nại về thi hành án. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng Điều 37 Luật Thi hành án dân sự quy định việc thu hồi quyết định về thi hành án bao gồm thu hồi các quyết định của Thủ trưởng, Chấp hành viên trong quá trình tổ chức thi hành án và quyết định giải quyết khiếu nại. Quyết định giải quyết khiếu nại bị thu hồi thì đối tượng khiếu nại mất đi. Xử lý tình huống này, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định khiếu nại đã bị thu hồi sẽ không giải quyết khiếu nại mà có văn bản trả lời người khiếu nại: Quyết định giải quyết khiếu nại đã bị thu hồi.
Ý kiến khác lại cho rằng chỉ áp dụng Điều 37 Luật Thi hành án dân sự để thu hồi các quyết định về thi hành án không bao gồm quyết định giải quyết khiếu nại vì khiếu nại được giải quyết theo trình tự thủ tục được quy định từ Điều 140 đến Điều 153 Luật Thi hành án dân sự. Mặt khác, khoản 9 Điều 3 Luật Thi hành án dân sự quy định “Mỗi quyết định thi hành án là một việc thi hành án”. Do vậy, có thể hiểu quyết định về thi hành án là quyết định của Thủ trưởng, Chấp hành viên trong quá trình tổ chức thi hành án. Khi quyết định giải quyết khiếu nại không được thu hồi theo quy định này thì người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai ban hành quyết định giải quyết khiếu nại hủy bỏ quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. Trường hợp có thiệt hại phải bồi thường, khắc phục hậu quả do quyết định, hành vi trái pháp luật gây ra.
2. Trên thực tế, Thủ trưởng các cơ quan Thi hành án dân sự địa phương khi nhận thấy có sai phạm trong việc giải quyết khiếu nại đều áp dụng Điều 37 Luật Thi hành án dân sự để thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại. Thế nhưng có trường hợp áp dụng không đúng quy định về trường hợp thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại, dưới đây là ví dụ cụ thể:
* Nội dung vụ việc
Ông Nguyễn Thành L, người đại diện theo ủy quyền của Sở xây dựng TH, trú tại tỉnh H khiếu nại Quyết định giải quyết khiếu nại số 14/QĐ-CTHA.GQKN ngày 17/8/2017 của Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh H. Khiếu nại của ông L liên quan đến việc tổ chức thi hành Bản án số 10a/2009/DSST ngày 21/7/2009 của TAND huyện X và Bản án số 04/2010/DSPT ngày 05/02/2010 của TAND tỉnh H.
* Quá trình thi hành án
Bản án số 10a/2009/DSST ngày 21/7/2009 của TAND huyện X và Bản án số 04/2010/DSPT ngày 05/02/2010 của Tòa án nhân dân tỉnh H có hiệu lực pháp luật, ngày 09/3/2010, ông Nguyễn Thành L được uỷ quyền của Sở Xây dựng TH làm đơn yêu cầu thi hành án. Chi cục Thi hành án dân sự huyện X đã thụ lý đơn và ban hành Quyết định thi hành án số 121/QĐ-THA ngày 09/3/2010 buộc UBND xã N, huyện X phải trả khoản nợ cho Sở Xây dựng TH số tiền là 169.303.029đ (Một trăm sáu mươi chín triệu, ba trăm lẻ ba nghìn không trăm hai mươi chín đồng).
Quá trình tổ chức thi hành án, Chấp hành viên đôn đốc UBND xã N tự nguyện thi hành án nhưng không có kết quả. UBND xã N lấy lý do không có hồ sơ bàn giao công nợ, không có nguồn Ngân sách để thi hành số tiền trên.
Ngày 03/4/2012, Chấp hành viên xác minh thấy UBND xã N có tài khoản chi đầu tư mang số hiệu 331030000017 tại Kho bạc Nhà nước huyện X có số dư tại thời điểm hiện tại là 416.342.700đ (Bốn trăm mười sáu triệu ba trăm bốn mươi hai nghìn bảy trăm đồng). Chi cục Thi hành án dân sự X đã ban hành Quyết định phong toả tài khoản số 01/QĐ-CCTHA ngày 03/4/2012 và Quyết định khấu trừ số 04/2012/QĐ-CCTHA ngày 09/4/2012 khấu trừ tiền trong tài khoản của UBND xã N tại kho bạc huyện X để thi hành án.
Tuy nhiên, Kho bạc huyện X không nhất trí và có Công văn số 67/KBTX-CV ngày 26/7/2012 gửi Chi cục Thi hành án dân sự huyện X với nội dung: Kho bạc huyện X không thể trích chi ngân sách xã N số tiền 224.279.869đ chuyển vào tài khoản tạm gửi của Chi cục Thi hành án dân sự huyện X.
Ngày 22/4/2014, Chi cục Thi hành án dân sự huyện X đã ban hành Quyết định số 17/QĐ-CCTHA thu hồi Quyết định số 04/2012/QĐ-CCTHA ngày 04/9/2012 về việc khấu trừ tiền trong tài khoản của UBND xã N; đồng thời, ban hành Quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án số 07/QĐ-CCTHA ngày 22/4/2014 cho Sở Xây dựng TH và người đại diện theo uỷ quyền là ông Nguyễn Thành L.
* Khiếu nại và kết quả giải quyết khiếu nại của Chi cục Thi hành án dân sự huyện X và Cục Thi hành án dân sự tỉnh H
Giải quyết khiếu nại của Chi cục Thi hành án dân sự huyện X:
Ông L khiếu nại Kho bạc huyện X không khấu trừ tiền thi hành án theo Quyết định khấu trừ tiền thi hành án của Chấp hành viên Chi cục Thi hành án dân sự huyện X; khiếu nại Quyết định thu hồi Quyết định khấu trừ tiền thi hành án của Chấp hành viên Chi cục Thi hành án dân sự huyện X; khiếu nại Quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án của Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X.
Giải quyết khiếu nại của ông L, ngày 07/6/2017, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X ban hành Thông báo số 39/TB-THA không thụ lý khiếu nại của ông L. Lý do:
- Khiếu nại Kho bạc huyện X không khấu trừ tiền thi hành án không thuộc thẩm quyền của Chi cục Thi hành án dân sự huyện X;
- Hết thời hiệu khiếu nại đối với khiếu nại Quyết định khấu trừ tiền thi hành án của Chấp hành viên Chi cục Thi hành án dân sự huyện X và khiếu nại Quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án của Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X.
Giải quyết khiếu nại của Cục Thi hành án dân sự tỉnh H
Không nhất trí với trả lời của Chi cục Thi hành án dân sự huyện X, ông L khiếu nại Thông báo số 39/TB-CCTHA ngày 07/6/2017 về việc không thụ lý đơn khiếu nại thi hành án; khiếu nại không nhận được Quyết định thu hồi quyết định thi hành án số 17/QĐ-CCTHA ngày 22/4/2014, Quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án số 07/QĐ-CCTHA ngày 22/4/2014 của Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X và khiếu nại 02 quyết định này.
Giải quyết khiếu nại của ông L, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh H ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại số 14/QĐ-CTHA.GQKN ngày 17/8/2017 với nội dung: “Chấp nhận một phần nội dung đơn khiếu nại của ông Lê Thành L khiếu nại Thông báo số 39/TB-CCTHA ngày 07/6/2017 về việc không thụ lý đơn khiếu nại thi hành án của Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X.
... Yêu cầu Chấp hành viên nghiêm túc rút kinh nghiệm trong việc thông báo, tống đạt Quyết định thi hành án.
Sở Xây dựng TH có quyền làm đơn yêu cầu thi hành án trở lại để yêu cầu Chi cục Thi hành án dân sự huyện X tiếp tục tổ chức thi án theo quy định”.
Không nhất trí với Quyết định giải quyết khiếu nại số 14/QĐ-CTHA.GQKN ngày 17/8/2017 của Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh H, ông L tiếp tục khiếu nại đến Tổng cục Thi hành án dân sự.
* Kết quả giải quyết khiếu nại của Tổng cục Thi hành án dân sự
Để giải quyết khiếu nại của ông L, Tổng cục Thi hành án dân sự đã kiểm tra hồ sơ thi hành án, làm việc với Chi cục Thi hành án dân sự huyện X, Cục Thi hành án dân sự tỉnh H, Viện kiểm sát nhân dân huyện X, Sở xây dựng TH và các bên đương sự, kết quả cho thấy:
Về việc ra quyết định thi hành án:
Hồ sơ thi hành án thể hiện: Trước khi Tòa án nhân dân huyện X ban hành Bản án số 10a/2009/DSST ngày 21/7/2009, ông M, Giám đốc Sở xây dựng TH có làm Giấy ủy quyền gửi Tòa án nhân dân huyện X, tỉnh H. Giấy ủy quyền ngày 03/6/2008 có nội dung: “Ủy quyền cho ông Lê Trương K, Phó Giám đốc Sở xây dựng TH được quyền trực tiếp thanh toán công nợ của Công ty xây dựng 4 TH (Đã giải thể) với UBND xã N, huyện X tại Tòa án nhân dân huyện X. Thời gian từ giai đoạn đầu đến khi kết thúc vụ kiện.
Tôi đồng ý ông Lê Trương K ủy quyền lại cho người thứ ba theo nội dung ủy quyền ban đầu. (Nếu ông Lê Trương K bận việc).
Rất mong Tòa án Nhân dân huyện X giúp đỡ ông Lê Trương K hoàn thành nhiệm vụ”.
Theo Bản án số 04/2010/DSPT ngày 05/02/2010 của Tòa án nhân dân tỉnh H thì Sở xây dựng TH là người được thi hành án, UBND xã N, huyện X, tỉnh H là người phải thi hành án.
Ngày 10/02/2010, ông Lê Trương K, Phó Giám đốc sở xây dựng TH ủy quyền cho ông Nguyễn Thành L được quyền liên hệ trực tiếp với thi hành án huyện X để làm mọi thủ tục cần thiết, liên quan đến thi hành bản án và nhận tiền theo bản án đã tuyên. Ngày 09/3/2010, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X ban hành Quyết định thi hành án số 121/QĐ-THA.
Việc ông Lê Trương K ủy quyền cho ông Nguyễn Thành L nêu trên là không hợp pháp, không đúng quy định Điều 583 Bộ Luật dân sự năm 2005 “Bên được ủy quyền chỉ được ủy quyền lại cho người thứ ba, nếu được bên ủy quyền đồng ý hoặc pháp luật có quy định”; khoản 1 Điều 33, điểm a khoản 1 Điều 34 Luật Thi hành án dân sự “khi nhận đơn yêu cầu thi hành án, cơ quan thi hành án dân sự phải kiểm tra nội dung đơn và các tài liệu kèm theo, vào sổ nhận đơn yêu cầu thi hành án và cấp giấy biên nhận cho người nộp đơn. Cơ quan thi hành án dân sự từ chối nhận đơn yêu cầu thi hành án trong trường hợp người yêu cầu thi hành án không có quyền yêu cầu thi hành án hoặc nội dung đơn yêu cầu thi hành án không liên quan đến nội dung của bản án, quyết định”.
Về việc giải quyết khiếu nại:
Hồ sơ giải quyết khiếu nại thể hiện: Ông Nguyễn Thành L không phải là đương sự, không được ủy quyền khiếu nại. Việc Cục Thi hành án dân sự tỉnh H xác định ông L là người được ủy quyền yêu cầu thi hành án để giải quyết khiếu nại là không đúng quy định khoản 3 Điều 141 Luật Thi hành án dân sự. Khắc phục thiếu sót này, ngày 04/01/2018, Cục trưởng Cục Thi hành dân sự tỉnh H đã ban hành Quyết định thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại số 04/QĐ-CTHADS thu hồi toàn bộ Quyết định giải quyết khiếu nại số 14/QĐ-CTHA.GQKN ngày 17/8/2017.
Trên cơ sở kết quả kiểm tra nêu trên, Tổng cục Thi hành án dân sự đã có văn bản yêu cầu: Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện X thu hồi quyết định thi hành án theo quy định khoản 1 Điều 37 Luật Thi hành án dân sự; Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh H nghiêm túc rút kinh nghiệm trong việc giải quyết khiếu nại phải đảm bảo đúng quy định. Đồng thời, có công văn trả lời cho ông Nguyễn Thành L biết trường hợp ông khiếu nại không được thụ lý giải quyết. Lý do: Việc ông Lê Trương K ủy quyền cho ông Nguyễn Thành L về việc thi hành án là không hợp pháp và ông L không được ủy quyền khiếu nại việc thi hành án. Mặt khác, đối tượng bị khiếu nại là Quyết định giải quyết khiếu nại số 14/QĐ-CTHA.GQKN ngày 17/8/2017 của Cục trưởng Cục Thi hành dân sự tỉnh H đã bị thu hồi.
3. Việc quy định rõ ràng về có hay không áp dụng Điều 37 Luật Thi hành án dân sự trong việc thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại về thi hành án dân sự là đảm bảo quyền của người khiếu nại, đồng thời giúp cho việc giải quyết khiếu nại của các cơ quan Thi hành án dân sự được “minh bạch”, rõ ràng hơn. Về lâu dài cần bổ sung quy định rõ các quyết định về thi hành án là những quyết định nào trong Luật Thi hành án dân sự, trong đó có quyết định giải quyết khiếu nại về thi hành án. Trước mắt, để các cơ quan thi hành án dân sự địa phương áp dụng thống nhất việc thu hồi quyết định giải quyết khiếu nại theo Điều 37 Luật Thi hành án dân sự, cần nhận thức chung “quyết định về thi hành án” bị thu hồi bao gồm quyết định của Thủ trưởng, Chấp hành viên cơ quan Thi hành án dân sự trong quá trình tổ chức thi hành án và quyết định giải quyết khiếu nại về thi hành án dân sự.
Nguyễn Hằng
Vụ Giải quyết khiếu nại, tố cáo – Tổng cục THADS