Trước đây, để tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, Ban Bí thư đã ban hành Quy định số 98-QĐ/TW, ngày 22/3/2004 quy định chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan.
Tuy nhiên, việc cụ thể hóa nội dung, phương thức lãnh đạo của Đảng đối với hệ thống chính trị trong các quy chế hoạt động giữa cấp ủy với các thủ trưởng cơ quan, đơn vị còn ít được đề cập hoặc còn chung chung.
Nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách” trên thực tế ở nhiều nơi rơi vào hình thức, do không xác định rõ cơ chế trách nhiệm, mối quan hệ giữa tập thể và cá nhân dẫn đến sai sót, khuyết điểm không ai chịu trách nhiệm; tạo kẽ hở cho cách làm việc tắc trách, trì trệ hoặc lạm dụng quyền lực để mưu cầu lợi ích cá nhân. Vì vậy, Nghị quyết Trung ương 4 (khoá XI) đã xác định việc “xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong mối quan hệ với tập thể cấp ủy, cơ quan, đơn vị” là một trong ba nhiệm vụ cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay.
Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện có hiệu quả mối quan hệ công tác để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan, ngày 01/12/2023 Ban Bí thư đã ban hành Quy định số 138-QĐ/TW quy định chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan (Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư) .
I. Một số nội dung mới trong Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư
Căn cứ Điều lệ Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bộ Chính trị khóa XIII, ngày 01 tháng 12 năm 2023 Ban Bí thư ban hành Quy định số 138-QĐ/TW quy định chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan với một số nội dung mới như sau:
1. Về bố cục: Quy định số 138-QĐ/TW ngày 01 tháng 12 năm 2023 của Ban Bí thư gồm 5 mục, 15 Điều
(kế thừa Quy định số 98-QĐ/TW, ngày 22/3/2004 của Ban Bí thư khóa IX quy định chức năng, nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan) bảo đảm tính hệ thống và thuận tiện cho việc tra cứu và tổ chức thực hiện.
2. Về nội dung: Kế thừa nội dung của 4 mục, 11 Điều của Quy định số 98-QĐ/TW (có điều chỉnh một số câu, chữ, cách diễn đạt cho phù hợp, dễ hiểu hơn); bổ sung mục phạm vi, đối tượng áp dụng; sửa đổi, bổ sung một số nội dung của 15 Điều, cụ thể như sau:
(1). Phạm vi, đối tượng áp dụng
Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định về chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của đảng bộ, chi bộ cơ sở trong cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến cấp huyện và tương đương.
(2). Chức năng
Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định
Đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan là hạt nhân chính trị, lãnh đạo thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tham gia lãnh đạo xây dựng và thực hiện có hiệu quả các chủ trương, nhiệm vụ công tác của cơ quan; lãnh đạo chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; xây dựng đảng bộ, chi bộ, cơ quan và các tổ chức chính trị - xã hội trong sạch, vững mạnh.
(3). Nhiệm vụ
Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan có 06 nhiệm vụ:
Một là, lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh (Điều 3);
Hai là, lãnh đạo công tác chính trị, tư tưởng (Điều 4);
Ba là, lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ (Điều 5);
Bốn là, lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng (Điều 6);
Năm là, lãnh đạo xây dựng tổ chức đảng (Điều 7);
Sáu là, lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội (Điều 8).
(4). Mối quan hệ công tác
Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan có 05 mối quan hệ công tác, gồm:
Một là, đối với cấp ủy cấp trên trực tiếp (Điều 9);
Hai là, đối với đảng đoàn, ban cán sự đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan (Điều 10);
Ba là, đối với thủ trưởng cơ quan (Điều 11);
Bốn là, đối với các tổ chức chính trị - xã hội (Điều 12);
Năm là, đối với cấp ủy và chính quyền địa phương (Điều 13).
(5). Về tổ chức thực hiện:
Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương, cấp ủy cấp trên trực tiếp của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan có trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát việc thực hiện Quy định này.
(6). Về hiệu lực thi hành: Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư có hiệu lực từ ngày ký (ngày 01 tháng 12 năm 2023), thay thế Quy định số 98-QĐ/TW, ngày 22/3/2004 của Ban Bí thư khóa IX, được phổ biến đến chi bộ.
II. Một số lưu ý khi thực hiện Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư
1. Đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan trong Hệ thống THADS
- Tại Tổng cục THADS: Đảng bộ Tổng cục THADS có 07 chi bộ trực thuộc.
- Cục THADS các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương: Nhiều Cục THADS thành phố trực thuộc Trung ương và một số Chi cục có Đảng bộ như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, … các Cục THADS các tỉnh, thành phố khác có chi bộ cơ sở cơ quan.
2. Một số lưu ý
Trước đây, Đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác theo Quy định số 98-QĐ/TW và từ ngày 01/12/2023 thực hiện theo Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư.
Các cấp ủy của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan căn cứ Quy định nêu trên và các văn bản hướng dẫn của cấp ủy cấp trên rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng quy chế làm việc, quy chế phối hợp công tác của cấp ủy với đảng đoàn, ban cán sự đảng (nếu có) và lãnh đạo cơ quan để thực hiện.
Quá trình thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, cán bộ, đảng viên cần hiểu rõ các quy định liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan để tham mưu cấp ủy thực hiện đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, cần lưu ý:
Một là, Tổng cục THADS và các Cục THADS các tỉnh, thành phố có Đảng bộ cơ quan thực hiện theo Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng quy chế làm việc, quy chế phối hợp công tác của cấp ủy với đảng đoàn, ban cán sự đảng (nếu có) và lãnh đạo cơ quan để thực hiện.
Hai là, cơ quan, đơn vị có chi bộ cơ sở cơ quan vận dụng Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng quy chế làm việc, quy chế phối hợp công tác của cấp ủy với lãnh đạo cơ quan để thực hiện.
Ba là, nhiệm vụ lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ
Đảng bộ thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo công tác tổ chức, cán bộ theo đúng quy định Điều 5 Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư. Tại Tổng cục THADS Đảng ủy và Lãnh đạo Tổng cục thống nhất:
(1). Ban Thường vụ Đảng ủy Tổng cục tham gia xây dựng và lãnh đạo thực hiện chủ trương về kiện toàn tổ chức, sắp xếp tổng thể bộ máy hệ thống tổ chức thi hành án dân sự; các đơn vị thuộc Tổng cục.
Đối với các nội dung khác về kiện toàn tổ chức, sắp xếp bộ máy thuộc thẩm quyền của Tổng Cục trưởng, Đảng ủy Tổng cục đề nghị Tổng Cục trưởng Tổng cục lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện theo quy định.
(2). Ban Thường vụ Đảng ủy Tổng cục cho ý kiến về việc bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, kéo dài thời gian giữ chức vụ lãnh đạo đến tuổi nghỉ hưu, cho từ chức, miễn nhiệm, luân chuyển, điều động, biệt phái, kỷ luật, quy hoạch chức danh lãnh đạo các đơn vị thuộc Tổng cục, Cục trưởng, Phó Cục trưởng Cục THADS; nội dung khác về công tác tổ chức cán bộ khi Tổng Cục trưởng đề nghị Đảng ủy tham gia ý kiến.
Đối với các nội dung khác về công tác tổ chức cán bộ thuộc thẩm quyền của Tổng Cục trưởng, Đảng ủy Tổng cục đề nghị Tổng Cục trưởng lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện theo quy định; chú trọng phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng và phát triển tài năng.
(3). Đảng ủy đề xuất ý kiến để cấp ủy cấp trên trực tiếp xem xét, quyết định các vấn đề về tổ chức và cán bộ của đảng bộ, chi bộ thuộc thẩm quyền của cấp ủy cấp trên trực tiếp.
Bốn là, nhiệm vụ lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng
Đảng bộ thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng theo đúng quy định Điều 6 Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư. Tại Đảng bộ Tổng cục THADS:
(1). Đảng ủy, Ban thường vụ Đảng ủy lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng chương trình, kế hoạch và tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát tổ chức đảng và đảng viên chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị, quy định, quyết định, quy chế, kết luận, hướng dẫn của Đảng và pháp luật của Nhà nước; việc chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng, quy chế làm việc; thực hành tiết kiệm, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; quản lý, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của đảng viên; việc thực hiện nhiệm vụ đảng viên. Thực hiện công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định.
(2). Đảng ủy lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện việc xem xét thi hành kỷ luật đảng bảo đảm công minh, chính xác, kịp thời đối với tổ chức đảng, đảng viên theo quy định của Điều lệ Đảng, quy định, hướng dẫn của Trung ương và Ủy ban kiểm tra cấp trên.
(3). Đảng ủy phối hợp với Lãnh đạo Tổng cục lãnh đạo thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật, giải quyết khiếu nại, tố cáo bảo đảm đúng thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ, tránh chồng chéo.
(4). Khi phát hiện đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có dấu hiệu vi phạm Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước hoặc bị khiếu nại, tố cáo thì Đảng ủy cơ quan và Lãnh đạo Tổng cục thông báo cho nhau để phối hợp kiểm tra, giải quyết theo thẩm quyền. Đồng thời phối hợp xem xét những vấn đề liên quan trước khi kết luận, quyết định hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định hình thức xử lý, kỷ luật và thông báo cho nhau kết quả xử lý.
Năm là, mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương.
Đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan thực hiện mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương theo quy định Điều 13 Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư. Căn cứ chức năng, nhiệm vụ Tổng cục THADS và các cơ quan THADS địa phương xây mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương có phạm vi khác nhau, cụ thể:
- Đối với Tổng cục THADS xây mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương trên cả nước (63 tỉnh, thành phố).
Đảng ủy phối hợp với Lãnh đạo Tổng cục xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương nơi có trụ sở các cơ quan THADS và nơi có cán bộ, đảng viên của cơ quan cư trú để phối hợp công tác THADS, theo dõi THAHC và theo dõi, quản lý cán bộ, đảng viên trong công tác quy hoạch, bổ nhiệm, luân chuyển lãnh đạo các đơn vị thuộc Tổng cục, lãnh đạo các cơ quan THADS địa phương, ...
- Đối với Cơ quan thi hành án dân sự tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương nơi có trụ sở cơ quan của Cục và các Chi cục trực thuộc.
- Đối với Cơ quan thi hành án dân sự huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh xây mối quan hệ công tác đối với cấp ủy và chính quyền địa phương nơi có trụ sở cơ quan của Chi cục.
III. Khó khăn trong việc thực hiện phương thức phối hợp giữa cấp ủy và lãnh đạo cơ quan
Về phương thức phối hợp giữa cấp ủy và lãnh đạo cơ quan trong thực hiện nhiệm vụ được thực hiện thông qua các hình thức: tổ chức cuộc họp liên tịch giữa cấp ủy và lãnh đạo cơ quan; lấy ý kiến bằng văn bản hoặc các hình thức khác phù hợp với tính chất, phạm vi công việc và tình hình thực tiễn của cơ quan, đơn vị.
Mục III Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư quy định 06 nhiệm vụ của đảng bộ, chi bộ cơ sở cơ quan, trong đó nhiều nhiệm vụ cần tổ chức cuộc họp liên tịch giữa Đảng ủy và tập thể Lãnh đạo cơ quan để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ. Do khối lượng công việc của các cơ quan Nhà nước phải thực hiện ngày càng nhiều nên việc bố trí thời gian tổ chức cuộc họp đảm bảo đủ thành phần dự họp theo yêu cầu rất khó khăn, mất thêm thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện nhiệm vụ. Một số chi bộ cơ sở còn lúng túng, chưa linh hoạt trong đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện có hiệu quả mối quan hệ công tác theo Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư.
IV. Bài học kinh nghiệm
Ngay khi Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư được ban hành, có hiệu lực pháp luật, Đảng bộ Tổng cục THADS đã phổ biến, quán triệt và triển khai kịp thời đến các ban và cấp ủy trực thuộc, toàn thể cán bộ, đảng viên, yêu cầu tổ chức thực hiện nghiêm quy định.
Để nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện có hiệu quả mối quan hệ công tác giữa Đảng ủy và Lãnh đạo Tổng cục trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, Đảng ủy thường xuyên phối hợp với Lãnh đạo Tổng cục: (1) lãnh đạo cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động trong cơ quan nêu cao ý thức trách nhiệm, thực hiện có chất lượng, hiệu quả các chương trình, đề án, nhiệm vụ được giao; (2) chỉ đạo Tổng cục THADS tham mưu cho Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp hanh hành Công văn số 693-CV/BCSĐ ngày 11/01/2024, trong đó nhấn mạnh vai trò của cấp ủy, Lãnh đạo cơ quan, đơn vị trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, công tác tự kiểm tra, kiểm tra; (3) thường xuyên tập trung quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả trong toàn Hệ thống THADS các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước liên quan đến công tác THADS, THAHC, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng..., bằng nhiều hình thức phù hợp như: bằng văn bản (chương trình, kế hoạch công tác...); quán triệt tại các Hội nghị sơ kết, tổng kết hằng năm, các cuộc họp giao ban định kỳ hoặc lồng ghép nội dung vào các chuyên đề tập huấn nghiệp vụ
.
Đảng ủy Tổng cục THADS ban hành các Nghị quyết chuyên đề để chỉ đạo toàn diện các mặt công tác của Tổng cục THADS. Hiện nay, Tổng cục THADS phải thực hiện rất nhiều nhiệm vụ, để đáp ứng được yêu cầu của Lãnh đạo các cấp đối với việc thực hiện nhiệm vụ được giao, từ đầu nhiệm kỳ 2020 - 2025 đến nay Đảng ủy phối hợp Lãnh đạo Tổng cục chỉ đạo ban hành 05 Nghị quyết chuyên đề của Đảng ủy Tổng cục THADS
[1], đang chỉ đạo xây dựng 03 Nghị quyết chuyên đề
[2] để chỉ đạo toàn diện các mặt công tác của Tổng cục THADS; Đảng ủy, Lãnh đạo Tổng cục thường xuyên họp liên tịch lãnh đạo, chỉ đạo một số nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, như: (1) Quy hoạch ứng dụng CNTT và chuyển đổi số của Hệ thống THADS 2023-2030
[3]; (2) Công tác lãnh đạo, chỉ đạo công tác THADS và chủ đề “Tự soi, tự sửa”
[4]; (3) Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan THADS thuộc Tổng cục tham mưu thực hiện các giải pháp để thực hiện hoàn thành chỉ tiêu, nhiệm vụ năm 2024
[5]; (4) Công tác thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế và cho ý kiến đối với một số vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế lớn, phức tạp có khó khăn vướng mắc
[6]; (5) Xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ
[7]; (6) Các nhiệm vụ liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của Tổng cục THADS
[8], cho ý kiến: công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong thi hành án dân sự
[9]; công tác xây dựng Luật THADS (sửa đổi) và Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ; xây dựng cẩm nang về những việc cần phải làm và những việc cần phải tránh để không vi phạm Quy định 132-QĐ/TW trong Hệ thống THADS; cho ý kiến về nội dung tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Quy chế làm việc của Tổng cục THADS
[10]; công tác đầu tư công giai đoạn 2026-2030 của Hệ thống THADS, triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm công tác đầu tư công trong tháng 9 năm 2024
[11]; về công tác thi đua, khen thưởng đối với công chức, người lao động tại các cơ quan THADS địa phương
[12]; ...
Về phía Lãnh đạo Tổng cục THADS cũng chủ động trao đổi, phối hợp với Đảng ủy về việc lãnh đạo, chỉ đạo Tổng cục THADS xây dựng chương trình, kế hoạch công tác THADS, theo dõi THAHC hàng năm và tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao; tham mưu cho Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp ban hành Nghị quyết số 23-NQ/BCSĐ ngày 29/3/2022 về lãnh đạo thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác THADS, theo dõi THAHC giai đoạn 2022-2026; Công văn số 693-CV/BCSĐ ngày 11/01/2024 về việc lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự; Kế hoạch số 196-KH/BCSĐ ngày 29/3/2024 của Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp về triển khai thực hiện Quy định số 132-QĐ/TW ngày 27/10/2023 của Bộ Chính trị; ...
Để thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ theo Quy định số 138-QĐ/TW của Ban Bí thư, ngày 18/7/2024, Đảng ủy và Lãnh đạo Tổng cục THADS thống nhất ban hành Quy chế phối hợp công tác (Quy chế phối hợp số 426- QCPH/ĐU-LĐTCTHADS) và tổ chức triển khai thực hiện nghiêm Quy chế này./.