Trụ sở cách xa, vẫn phối hợp tốt?

Tại hội nghị lấy ý kiến về TAND sơ thẩm khu vực và VKSND khu vực do Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương vừa tổ chức tại TP.HCM, nhiều đại biểu băn khoăn về mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tố tụng trong mô hình mới này...

Một hạn chế của mô hình tòa sơ thẩm khu vực mà có đại biểu băn khoăn là mối quan hệ phối hợp giữa VKSND khu vực với cơ quan điều tra, giữa tòa với cơ quan thi hành án sẽ gặp khó khăn hơn do xa cách về địa lý.

Đường xa, đi lại mất thời gian

Theo Viện trưởng VKSND tỉnh Phú Yên Nguyễn Hữu Phúc, quan hệ phối hợp VKS và cơ quan điều tra trong tố tụng hình sự rất quan trọng. Từ việc phê chuẩn quyết định khởi tố đến khám nghiệm tử thi, hiện trường..., hai cơ quan này đều phải song hành với nhau. Tuy nhiên, thành lập VKSND khu vực mà cơ quan điều tra vẫn thuộc cấp huyện thì khoảng cách địa lý xa nhau. Án xảy ra mọi lúc mọi nơi bất kể giờ giấc sáng tối mà địa bàn xa thì anh em đi lại sẽ rất vất vả, khó đảm bảo yêu cầu phối hợp tốt trong hoạt động kiểm sát điều tra. Thậm chí tại các nhà tạm giam, nhà tạm giữ, hằng ngày phải có kiểm sát viên tham gia quá trình hỏi cung, lấy lời khai nhưng từ VKSND khu vực đi về công an huyện xa mà nếu đường lại khó đi cũng là một thách thức.

Việc tổ chức VKSND khu vực sẽ tạo điều kiện tốt hơn nhằm kiểm sát các hoạt động điều tra được hiệu quả. Ảnh: HTD

Viện trưởng VKSND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Tiến Sơn đưa ra ví dụ: Khi xảy ra một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, CSGT có mặt ngay để bảo vệ hiện trường. Nếu công an huyện lại phải đợi kiểm sát viên khu vực đi cả ngày trời mới đến để phối hợp điều tra thì có khi hiện trường đã bị xáo trộn, tâm lý của người chờ đợi cũng mệt mỏi. Ngoài ra, một khó khăn nữa là một kiểm sát viên của VKSND khu vực phải giải quyết nhiều thông tin tố giác tội phạm của công an nhiều huyện khác nhau. Lúc này kiểm sát viên phải đi xác minh, lấy lời khai ở nhiều huyện, có thể sai sót về chuyên môn hoặc vi phạm thời hạn điều tra.

Từ đó, ông Sơn đề xuất một số VKS nên giữ nguyên, không chuyển đổi thành khu vực để phù hợp với cơ quan điều tra và đảm bảo điều kiện là trụ sở hai cơ quan gần nhau. Vì cơ cấu giữa tòa sơ thẩm khu vực và VKS khu vực không cần thiết phải đồng nhất về số lượng mà có thể tổ chức linh hoạt khác nhau tùy từng địa phương.

Một số ý kiến khác thì đề cập đến khó khăn trong sự phối hợp giữa tòa sơ thẩm khu vực và các chi cục thi hành án vì tổ chức, cơ cấu về địa hạt cũng không còn đồng bộ.

Khó khăn không lớn

Tuy nhiên, theo đại diện Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương, việc tổ chức VKSND khu vực sẽ tạo điều kiện tốt để tập trung cơ sở vật chất, phương tiện làm việc, tăng cường cán bộ nhằm kiểm sát các hoạt động điều tra hiệu quả hơn. Sự khó khăn về phối hợp trong tố tụng hình sự do khoảng cách địa lý có thể giải quyết bằng các biện pháp khác như trang bị phương tiện đi lại, cải thiện chế độ chính sách cho cán bộ tư pháp. Chưa kể, án hình sự cũng chỉ là một loại án, trong khi hoạt động của VKSND khu vực sẽ gắn nhiều với hoạt động của tòa sơ thẩm khu vực hơn khi thẩm quyền của tòa ngày càng mở rộng về các lĩnh vực dân sự, lao động, hành chính.

Về mối quan hệ giữa tòa sơ thẩm khu vực và cơ quan thi hành án, Chánh án TAND tỉnh Vĩnh Long Lý Khánh Hồng cũng cho rằng không đáng ngại vì quá trình tiến hành tố tụng thì khâu thi hành án là đơn giản hơn do chỉ là việc thực hiện theo phán quyết của tòa. Theo đó, khi tòa sơ thẩm khu vực ra bản án có hiệu lực pháp luật thì bản án đó sẽ được chuyển về chi cục thi hành án huyện theo địa chỉ của đương sự. Lúc này giá trị của việc thi hành không thay đổi, dù là bản án của tòa huyện hay tòa khu vực thì cũng như nhau, cũng phải thi hành.

Cạnh đó, theo ông Hồng, nếu quá trình thực hiện có khâu nào còn trục trặc thì có thể nghiên cứu để điều chỉnh lại về mặt quy định. Những vấn đề này cần có thời gian và nhiều ý kiến góp ý hơn. Tốt nhất nên tiến hành xây dựng mô hình tòa, viện khu vực trước ở các thành phố lớn và các tỉnh đồng bằng có điều kiện kinh tế-xã hội, cơ sở vật chất tương đối tốt, sau đó mới đến các tỉnh khó khăn hơn.