Tạo chuyển biến mạnh mẽ, bền vững trong công tác thi hành án dân sự

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường phát biểu tại Hội nghị triển khai công tác THADS năm 2013. (Ảnh: TH)

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Việc lần đầu tiên Quốc hội ban hành Nghị quyết về công tác tư pháp, trong đó có công tác THADS đã khẳng định sự quan tâm của Đảng, Quốc hội và Chính phủ đối với công tác tư pháp nói chung và công tác THADS nói riêng, trong đó có việc giao chỉ tiêu THADS, song quả thực, đây cũng là thách thức rất lớn đối với công tác này.

Tại Hội nghị toàn quốc triển khai công tác Tư pháp năm 2013, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã có Bài phát biểu chỉ đạo quan trọng, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã kết luận, trong đó, giao Bộ Tư pháp tổ chức thực hiện các nhiệm vụ rất cụ thể. Qua Hội nghị toàn quốc về công tác Tư pháp, Hội nghị triển khai công tác thi hành án dân sự năm 2013, đội ngũ cán bộ công chức làm công tác thi hành án dân sự đã thể hiện sự nhất trí, quyết tâm chính trị cao trong việc thực hiện các chỉ tiêu nhiệm vụ được giao.

Để hoàn thành nhiệm vụ, chỉ tiêu được giao, theo tôi, điều trước tiên và quan trọng nhất là sự nỗ lực, vào cuộc quyết liệt của đội ngũ cán bộ làm công tác thi hành án. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp xác định giải pháp mang tính đột phá trong việc thực hiện các nhiệm vụ thi hành án dân sự đã được xác định trong Nghị quyết đó là, giao và tổ chức thực hiện chỉ tiêu về thi hành án xong về việc và về tiền trong năm 2013 cho từng cơ quan Thi hành án dân sự, từng Chấp hành viên theo Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Cùng với việc tập trung thực hiện giải pháp mang tính đột phá nêu trên, Bộ Tư pháp xác định phải triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Tập trung đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các văn bản về THADS, nhất là văn bản hướng dẫn liên quan trực tiếp đến chuyên môn nghiệp vụ thi hành án dân sự.

Bên cạnh đó, củng cố tổ chức bộ máy cán bộ trong hệ thống THADS, kiện toàn cán bộ quản lý, các chức danh Chấp hành viên, Thẩm tra viên, Thư ký thi hành án đủ về số lượng và bảo đảm về chất lượng; Tăng cường chấn chỉnh kỷ cương kỷ luật tại Tổng cục THADS và các cơ quan THADS địa phương; nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý đối với những vi phạm; đổi mới công tác đào tạo, đào tạo lại, tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, giáo dục chính trị, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ công chức, trong đó có đào tạo nguồn Chấp hành viên và đào tạo, bồi dưỡng có trọng điểm theo từng chức danh...

Khẩn trương triển khai Nghị quyết của Quốc hội về mở rộng thí điểm mô hình thừa phát lại tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nhằm tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động thi hành án theo tinh thần cải cách tư pháp, huy động nguồn nhân lực, tài lực của xã hội cho hoạt động thi hành án, qua đó chia sẻ gánh nặng công việc với các cơ quan thi hành án, tòa án.

Mặt khác, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch đầu tư, triển khai có hiệu quả hai Đề án “Đầu tư trang thiết bị, phương tiện làm việc cho các cơ quan THADS giai đoạn 2011-2015” và Đề án “Xây dựng trụ sở, kho vật chứng cho các cơ quan THADS và xây dựng các cơ sở đào tạo thuộc Bộ Tư pháp; bảo đảm ngân sách cho hoạt động thường xuyên của các cơ quan THADS...

PV: Có một thực tế, trong những năm gần đây, tình trạng cán bộ, Chấp hành viên THADS vi phạm, bị xử lý kỷ luật và khởi tố hình sự có chiều hướng gia tăng. Theo Bộ trưởng, đâu là nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên?

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Tình trạng Chấp hành viên, cán bộ thi hành án dân sự vi phạm, bị xử lý kỷ luật, thậm chí bị khởi tố hình sự là một thực tế, đây là điều đáng tiếc và là trăn trở của lãnh đạo Bộ Tư pháp. Riêng trong năm 2012, trong cả nước có 57 trường hợp Chấp hành viên, cán bộ thi hành án dân sự do vi phạm đạo đức, lối sống và vi phạm về nghiệp vụ thi hành án, bị xử lý kỷ luật bằng các hình thức từ khiển trách, giáng chức, hạ bậc lương đến cách chức, miễn nhiệm Chấp hành viên, buộc thôi việc (tăng 14 trường hợp so với năm trước) và nghiêm trọng nhất là có 12 trường hợp vi phạm bị xử lý hình sự. Trong số 12 trường hợp vi phạm bị xử lý hình sự, đã đình chỉ vụ án đối với 01 trường hợp ở An Giang và tạm đình chỉ vụ án đối với 01 trường hợp ở thành phố Cần Thơ.

Theo tôi, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng nêu trên, trong đó, phải kể đến một số nguyên nhân cơ bản sau đây:

Về khách quan: THADS là công việc khó khăn, nhạy cảm, trình tự, thủ tục thi hành án phức tạp, chặt chẽ, trong khi quy định của pháp luật có liên quan còn nhiều bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo dẫn đến một số vụ việc còn nhiều cách hiểu khác nhau, không thống nhất, dễ xảy ra sai phạm.

Trong khi đó, tình trạng quá tải công việc trong các cơ quan THADS vẫn còn diễn ra khá phổ biến, có những trường hợp không kiểm soát hết được công việc, dẫn đến thiếu hoặc lơ là kiểm tra để xảy ra sai phạm.

Chế độ chính sách cho đội ngũ công chức làm công tác THADS đã được Đảng và Nhà nước quan tâm, nhưng vẫn chưa thực sự theo kịp so với yêu cầu hiện nay.

Mặt khác, các cơ quan có thẩm quyền tăng cường kiểm tra, đấu tranh phát hiện và xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm.

Về chủ quan, do một bộ phận cán bộ, công chức thi hành án không rèn luyện, tu dưỡng nên dẫn đến vi phạm về phẩm chất đạo đức, chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là khi việc thi hành án thường gắn trực tiếp với các quyền và lợi ích vật chất, tinh thần của người dân.

Chất lượng của Thủ trưởng và đội ngũ công chức, Chấp hành viên của cơ quan THADS tuy ngày càng được nâng lên, nhưng so với yêu cầu vẫn còn có nhiều hạn chế, thậm chí có một bộ phận yếu kém về năng lực chuyên môn nghiệp vụ dẫn đến sai phạm trong việc áp dụng pháp luật.

Thêm vào đó, công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là kiểm tra trong nội bộ các cơ quan Thi hành án chất lượng chưa cao, có nơi, có việc vẫn nặng về hình thức nên nhiều vi phạm chậm được phát hiện và xử lý.

PV: Bộ trưởng đã chỉ đạo Ngành Tư pháp khắc phục tình trạng này như thế nào?

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Liên quan đến vấn đề trên, thời gian vừa qua, cá nhân tôi cũng như các đồng chí lãnh đạo Bộ và lãnh đạo Tổng cục THADS đã đưa ra nhiều giải pháp, biện pháp cụ thể, quyết liệt để chống tiêu cực, hạn chế sai phạm trong công tác thi hành án.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ Tư pháp đã đề ra một số giải pháp sau:

Tiếp tục kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý, bổ nhiệm Chấp hành viên, Thẩm tra viên, Thư ký THADS đủ về số lượng và bảo đảm về chất lượng; siết chặt kỷ cương, kỷ luật đồng thời với việc làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lề lối, kỹ năng làm việc đối với đội ngũ Chấp hành viên, Thẩm tra viên và cán bộ công chức Thi hành án tại Tổng cục và các cơ quan THADS thực hiện Nghị quyết Trung ương IV, cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, 5 chuẩn mực đạo đức cán bộ Ngành Tư pháp và đặc biệt nêu cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ Chấp hành viên, thủ trưởng, người đứng đầu đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ. Tiếp tục quan tâm đến việc thực hiện chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác THADS.

Đồng thời, tăng cường và nâng cao chất lượng hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, tránh hình thức; kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm những sai phạm trong quá trình kiểm tra, thanh tra. Thực hiện tốt công tác tiếp công dân, phân loại xử lý và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực thi hành án dân sự tại địa bàn.

Cùng với đó, tăng cường vai trò giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp và của nhân dân, của các cơ quan thông tấn báo chí đối với công tác THADS và cán bộ làm công tác THADS.

Tăng cường phối hợp với cơ quan Kiểm sát trong việc giám sát đối với hoạt động THADS, nhất là việc chấp hành pháp luật của Chấp hành viên trong quá trình tổ chức thi hành án; chỉ đạo thực hiện nghiêm túc kết luận liên ngành đã được lãnh đạo Bộ Tư pháp và lãnh đạo Viện Kiểm sát nhân dân tối cao ký kết, trong đó có việc phối hợp, trao đổi thông tin trước khi xử lý hình sự, khởi tố đối với các trường hợp vi phạm.

Nhân đây, tôi cũng đề nghị các bộ, ngành, cấp uỷ, chính quyền địa phương tiếp tục quan tâm, tăng cường giám sát hoạt động THADS và cán bộ làm công tác THADS, nhất là việc chấp hành pháp luật, đạo đức nghề nghiệp của Chấp hành viên và việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác THADS.

Ngoài những giải pháp trên, hiện nay, Ban cán sự Đảng Bộ Tư pháp đang chỉ đạo xây dựng Đề án chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp, trong đó có công tác THADS để tới đây trình Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương. Đồng thời, Bộ đang chỉ đạo xây dựng chỉ thị về phòng chống tiêu cực trong THADS.

PV: Liên quan đến quyền lợi của người dân, dư luận cũng tỏ ra khá bức xúc về tỉ lệ án tồn đọng trong năm qua vẫn còn lớn. Xin Bộ trưởng nói rõ hơn về vấn đề này?

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Trước hết, cần phải thấy rằng việc giải quyết án tồn đọng trong những năm gần đây đã có chuyển biến theo hướng tích cực. Trong phạm vi thẩm quyền của mình, Bộ Tư pháp đã chỉ đạo các cơ quan THADS thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, nhờ vậy, đã giảm rõ rệt lượng án tồn đọng. Đơn cử như năm 2007 tồn gần 300 nghìn việc; năm 2010 giảm còn gần 250 nghìn việc, đến năm 2012 giảm còn 229 nghìn việc. Nhưng dẫu sao, đúng như dư luận phản ánh, án tồn đọng vẫn là vấn đề gây bức xúc xã hội và ngành Tư pháp cũng đã xác định một nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung cao độ trong thời gian tới là giảm có hiệu quả hơn án tồn đọng.

PV: Trước những cơ hội và thách thức đã nêu, Bộ trưởng mong muốn điều gì cho công tác THADS nói riêng và công tác Tư pháp nói chung?

Bộ trưởng Hà Hùng Cường: Công tác tư pháp nói chung và công tác THADS nói riêng vẫn còn khoảng cách lớn so với yêu cầu của nhân dân, của Đảng và Nhà nước. Trước những cơ hội và thách thức như chúng ta vừa trao đổi, thay mặt Ban cán sự, lãnh đạo Bộ Tư pháp và toàn thể cán bộ công chức của ngành Tư pháp, tôi mong muốn và tin tưởng rằng, trong năm nay và những năm sau, công tác Tư pháp nói chung, công tác THADS nói riêng, sẽ nhận được sự quan tâm, phối hợp và hỗ trợ mạnh mẽ, hiệu quả của các bộ, ngành và cấp ủy, chính quyền địa phương với nhận thức đã được quán triệt thống nhất tại Hội nghị triển khai công tác tư pháp năm 2013 là công tác tư pháp, công tác THADS không phải là công việc riêng của Bộ, ngành Tư pháp mà là công việc chung của Chính phủ, các Bộ, ngành và của các cấp chính quyền địa phương.

Về phía Bộ, ngành Tư pháp, tôi cũng mong muốn và tin tưởng rằng, với ý thức trách nhiệm, tinh thần yêu nghề và lòng tự hào, tự tôn nghề nghiệp, toàn thể cán bộ, công chức làm công tác tư pháp và THADS, nhất là lãnh đạo các cơ quan Tư pháp, Thi hành án, sẽ phát huy truyền thống đoàn kết, sáng tạo với quyết tâm chính trị cao, vào cuộc một cách quyết liệt hơn, tạo chuyển biến đồng bộ, toàn diện trong công tác thi hành án dân sự, hoàn thành xuất sắc và thực chất các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao theo Nghị quyết của Quốc hội, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ hơn, bền vững hơn của sự nghiệp tư pháp và thi hành án, góp phần thiết thực hơn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phục vụ nhân dân, xứng đáng hơn với sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước và sự trông đợi của nhân dân đối với Bộ, ngành Tư pháp trong công cuộc cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!