Thông báo, xác minh, giải quyết án tại cơ sở là việc làm thường xuyên, liên tục của Chấp hành viên, công chức làm công tác THADS. Tuy nhiên, có những việc Chấp hành viên phải lập kế hoạch và chuẩn bị rất tỉ mỉ chi tiết, đặc biệt là những việc ở xa, đi lại khó khăn. Dưới đây, tôi ghi lại 01 chuyến đi xác minh, giải quyết án tại vùng sâu, vùng xa của huyện Võ Nhai vào tháng 6 năm 2020.
Được phân công tổ chức thi hành Bản án hôn nhân gia đình sơ thẩm số: 03/2019/HNGĐ-ST, ngày 17/4/2019 của Tòa án nhân dân huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên, tôi đã làm các thủ tục theo quy định. Sau đợt nghỉ dãn cách xã hội vì dịch Covid -19, do người phải thi hành án ở xa, lại là người đồng bào dân tộc H’Mông. Tôi đề xuất Chi cục trưởng cử 01 Thư ký cùng đi xác minh, giải quyết án vụ Nông Văn Sự, sinh năm 1978 tại xóm Xuyên Sơn, xã Thần Sa, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.
Trước ngày đi xác minh, Chấp hành viên đã liên lạc với đồng chí Chủ tịch UBND xã, rất nhanh đồng chí đồng ý cử cán bộ xã tham gia xác minh với Chấp hành viên theo đúng yêu cầu. Đúng 6 giờ 30 phút, ngày 11/6/2020 tôi cùng Thư ký xuất phát từ cơ quan vượt qua quãng đường gần 40km mới đến trụ sở UBND xã Thần Sa đã gần 8 giờ, đón chúng tôi có đồng chí Lê Văn Thanh - Chủ tịch UBND xã, Trần Văn Uy -Cán bộ Tư pháp – Hộ tịch, Hoàng Văn Hảo - Cán bộ Địa chính – Xây dựng và đồng chí Lao Anh Tuấn - Công an xã (công an chính quy). Chấp hành viên trao đổi nhanh nội dung cần xác minh, giải quyết với đồng chí Chủ tịch và các đồng chí cán bộ được cử tham gia buổi xác minh. Khoảng 8 giờ 15 phút chúng tôi cùng cán bộ xã từ UBND đi đến nhà đương sự, trên đường đi đồng chí Trần Văn Uy cán bộ Tư pháp xã cho biết 1, 2 hôm trước trời mưa to nên có đoạn rất rễ bị sạt lở đất đá, và sợ nước to không qua được ở 1 số đoạn mặc dù đường đã được đổ bê tông gần hết. Tôi đề nghị đồng chí Uy gọi điện cho ông Bí thư hoặc trưởng xóm Xuyên Sơn cùng tham gia nhưng cả hai đồng chí đó đều đi vắng nên không tham gia cùng đoàn được.
Vượt qua quãng đường gần 10 km đường đèo núi, nhiều chỗ lầy lội, vượt suối từ UBND xã mới đến gần nhà đương sự, cách nhà đương sự khoảng 200m, chúng tôi phải để xe bên vệ đường lội qua suối và đi bộ vào nhà đương sự lúc này cũng đã hơn 9 giờ, trước mắt chúng tôi là 01 ngôi nhà gỗ tạp tuềnh toàng đã xuống cấp.
Rất may người phải thi hành án là Nông Văn Sự có ở nhà, sau khi giới thiệu qua về Đoàn xác minh, nội dung công việc và yêu cầu Sự tự nguyện thi hành án. Sự cho biết không có tiền để nộp án phí, và yêu cầu chúng tôi phải đưa vợ, con về cho Sự, vợ con sự tự bỏ đi chứ Sự không bỏ vợ con và Sự có giới thiệu hoàn cảnh, nhà, đất, nghề nghiệp của mình.
Qua trình bày của đương sự, cung cấp của đại diện địa phương, quan sát thực tế thấy: Sự đang ở trong ngôi nhà gỗ tạp đã xuống cấp, mái lợp prôximăng, nền đất, vách bưng gỗ tạp (nhà làm với sự hỗ trợ của Nhà nước theo chương trình 134), trong nhà không có tài sản gì có giá trị, nhà nằm trên thửa đất số 31, tờ bản đồ địa chính số 27 xã Thần Sa có diện tích 2.539,5m
2 đất ở và trồng cây lâu năm. Ông Hoàng Văn Hảo cán bộ địa chính cho biết: Quyền sử dụng đất của Sự chưa được cấp Giấy CNQSD, đất nằm trong khu quy hoạch rừng đặc dụng Thần Sa – Phượng Hoàng, nên Sự có kê khai cũng không được cấp Giấy CNQSD, do vậy không thể mua bán, chuyển nhượng, tặng cho, cầm cố, thế chấp được. Sau ly hôn, Sự sống một mình, bản thân hay uống riệu say, không lao động, không biết chữ, hoàn cảnh rất khó khăn, vợ và 02 con theo mẹ về sống tại nhà ngoại tại xóm Mỏ Ba, xã Tân Long, huyện Đồng Hỷ. Sau khi xác minh, giải quyết xong yêu cầu đương sự ký biên bản, do Sự không biết chữ nên phải điểm chỉ (Chấp hành viên đã lường trước được tình huống nên đã chuẩn bị sẵn mực để đương sự điểm chỉ).
Gần 12 giờ trưa chúng tôi về đến Ủy ban nhân dân xã, buổi chiều chúng tôi tiếp tục làm việc với cán bộ địa chính và trao đổi với UBND xã, đồng chí Lê Văn Thanh – Chủ tịch UBND xã cho biết thêm: Thần Sa là xã khó khăn nhất về xây dựng nông thôn mới (hết năm 2019 mới đạt 6/19 tiêu chí, thấp nhất huyện), mà một trong những nguyên nhân khó khăn nhất phải cấp Trung ương mới giải quyết nổi đó là phần lớn diện tích tự nhiên của xã nằm trong quy hoạch rừng đặc dụng Thần Sa – Phượng Hoàng được bảo vệ một cách nghiêm ngặt (đất không được cấp GCNQSD, rừng trồng không được khai thác…), nhưng đồng bào nhiều xóm đã và đang sống xen kẽ trong khu vực này, nhiều hộ đã trồng rừng đến kỳ khai thác thương mại nhưng không được khai thác ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của người dân, phải có cơ chế xác định, quy hoạch lại 3 loại rừng cho phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương mới đảm bảo sinh kế của người dân và xây dựng nông thôn mới, xã và huyện đã nhiều lần đề nghị cấp có thẩm quyền nhưng chưa được giải quyết.
Trên đường về trong tôi cứ trăn trở, suy nghĩ về những khó khăn, vất vả của chính quyền và nhân dân địa phương khi nút thắt chưa được tháo gỡ, nỗ vất vả của cán bộ làm công tác thi hành án dân sự khi vượt qua mấy chục cây số chèo đèo, lội suối, đường đi theo khe suối, chứng kiến hoàn cảnh của đương sự, vừa suy nghĩ làm thế nào vừa đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật vừa chia sẻ với những khó khăn của người dân./.
Lại Đức Hiệp – Chấp hành viên Chi cục THADS huyện Võ Nhai