Sau khi người được thi hành án có đơn yêu cầu thi hành án, Thi hành án dân sự (THADS) huyện Văn Bàn đã áp dụng các quy định của Pháp lệnh thi hành án dân sự về thụ lý và đôn đốc thi hành vụ việc. Khi cơ quan thi hành án dân sự huyện Văn Bàn trực tiếp xác minh về hiện trạng của lô đất ở tại thôn Pom Niểu, xã Khánh Yên Hạ, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai thì phát hiện trên lô đất đó gia đình người phải thi hành án là ông La Văn Hát đã dựng một ngôi nhà sàn năm gian kiên cố và trồng một số cây cối hoa màu ở lô đất nói trên trước khi vụ án được đưa ra xét xử. Sau khi vụ việc được TAND huyện Văn Bàn xét xử thì trong phần quyết định của bản án không hề đề cập đến việc xử lý bất động sản trên đất là ngôi nhà và cây cối hoa màu của ông La Văn Hát, chính vì vậy Thi hành án dân sự huyện Văn Bàn không thể thực hiện được việc trả đất theo đúng nội dung bản án của Toà án đã tuyên.
Ngày 17.10.2003 Thi hành án dân sự huyện văn Bàn có công văn gửi THADS tỉnh Lào Cai xin ý kiến chỉ đạo thi hành đối với vụ việc trên, sau khi xem xét hồ sơ và nghiên cứu các quy định của pháp luật, căn cứ vào điểm đ khoản 2 phần I Thông tư liên tịch số 12/2001/TTLT-BTP-VKSNDTC ngày 26.2.2001 hướng dẫn thực hiện một số quy định pháp luật về THADS, THADS tỉnh Lào Cai đã có công văn chỉ đạo THADS huyện Văn Bàn làm công văn đề nghị VKSND, TAND có thẩm quyền thực hiện việc kháng nghị để khắc phục những thiếu sót trong bản án trên.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của THADS tỉnh Lào Cai, THADS huyện Văn Bàn đã có văn bản gửi VKSND tỉnh Lào Cai đề nghị kháng nghị, tuy nhiên đến thời điểm hiện tại không có kết quả trả lời, vụ việc đã kéo dài nhiều năm, THADS huyện Văn Bàn vẫn phải theo dõi và đến nay vẫn chưa có cách giải quyết dứt điểm.
Qua thực tế vụ việc nói trên có hai quan điểm khác nhau về việc giải quyết vụ án:
* Quan điểm thứ nhất:
Khi cơ quan THADS huyện Văn Bàn ra quyết định thi hành án trên cơ sở là đơn yêu cầu của người được thi hành án, đây là việc thi hành án về trả lại đất, không có căn cứ là có quyết định đình chỉ thi hành án hoặc đương sự không có tài sản để thi hành án, chính vì vậy không thể áp dụng điều 29- Pháp lệnh thi hành án dân sự để trả lại đơn yêu cầu của người được thi hành án. Điều 29 – Pháp lệnh THADS quy định “ Thủ trưởng cơ quan THA có thẩm quyền ra quyết định thi hành án có quyền trả lại đơn yêu cầu thi hành án và bản án, quyết định cho người được thi hành án trong trường hợp có quyết định đình chỉ việc thi hành án hoặc có căn cứ xác định người phải thi hành án không có tài sản để thi hành án…”
* Quan điểm thứ hai:
Căn cứ vào Điều 23 - PLTHADS khi người được thi hành án có đơn yêu cầu thi hành án thì cơ quan thi hành án dân sự huyện Văn Bàn ra quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu, cụ thể đây là vụ việc trả lại đất theo nội dung bản án. Tuy nhiên khi xác minh điều kiện thi hành án của đương sự thì phát hiện trên mảnh đất cần phải giao cho người được thi hành án có bất động sản là nhà ở được xây dựng trước khi có bản án chứ không phải là “ trên lô đất có 1 búi tre và 7 cây tre đã mọc cao” như bản án đã tuyên nên THADS huyện Văn Bàn không thể thực hiện việc trả đất được. Căn cứ vào khoản 2 phần I Thông tư liên tịch số 12/TTLT-BTP-VKSNDTC ngày 26.2.2001 hướng dẫn thực hiện một số quy định pháp luật về THADS thì vụ việc trên được xác định là việc chưa có điều kiện thi hành (điểm đ) “đ. Người phải thi hành nghĩa vụ trả đất nhưng trên đất có bất động sản được xây dựng hợp lệ trước khi có bản án, quyết định của Toà án mà trong bản án, quyết định đó không đề cập đến việc xử lý bất động sản, khiến cơ quan thi hành án không thể thực hiện được việc giao đất theo đúng nội dung bản án, quyết định của Toà án. Trong trường hợp này, cơ quan THA phải có văn bản kiến nghị VKSND, TAND có thẩm quyền thực hiện việc kháng nghị để khắc phục những thiếu sót trong bản án, quyết định của Toà án…Khi xác định được là một việc chưa có điều kiện thi hành án, thì tuỳ từng trường hợp mà cơ quan THA ra các quyết định phù hợp: hoãn, tạm đình chỉ, trả lại đơn yêu cầu thi hành án…”. Căn cứ vào điều 29- PLTHADS và khoản 2 phần I Thông tư liên tịch số 12 nói trên thì vụ việc hoàn toàn đủ căn cứ để ra quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án chứ không để tồn đọng và phải theo dõi như hiện tại. Tác giả bài viết này cũng đồng tình với quan điểm thứ 2 về cách giải quyết vụ việc. Đây là vụ việc trên thực tế ở địa phương còn chưa thống nhất về cách giải quyết cũng như áp dụng các quy định của pháp luật, rất mong nhận được sự trao đổi và góp ý của các đồng nghiệp.
(Tạ Thị Lan Anh – Thi hành án dân sự tỉnh Lào Cai)