Tiếp công dân là công tác quan trọng trong các hoạt động của Đảng, Nhà nước và các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị ở nước ta. Thông qua hoạt động tiếp công dân, Nhà nước và các cơ quan, tổ chức tiếp nhận được các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật để các cơ quan có biện pháp xử lý, khắc phục kịp thời những tồn tại, hạn chế trong thực thi pháp luật, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân và tính dân chủ trong xã hội. Làm tốt công tác tiếp công dân là thể hiện bản chất Nhà nước của dân, do dân và vì dân, tăng cường mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước; giúp cho Đảng, Nhà nước tiếp nhận được những thông tin phản hồi từ thực tế, những vấn đề nảy sinh từ cuộc sống, từ đó đề ra những chủ trương, quyết sách đúng đắn, hợp lòng dân.
Mục đích của việc tiếp công dân:
Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, cá nhân đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ảnh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định của pháp luật. Mục đích của việc tiếp công ân là:
Hướng dẫn công dân thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đúng quy định của pháp luật, góp phần tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật.
Tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc thẩm quyền giải quyết của thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước để xem xét, ra quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận tố cáo, quyết định xử lý tố cáo, xem xét giải quyết kiến nghị, phảnh ánh, cho công dân biết theo quy định của pháp luật.
Cán bộ tiếp công dân phải thực hiện nghiêm theo Điều 8 Luật tiếp công dân năm 2013.
Để đạt được kết quả trên không thể không kể đến công tác tiếp công dân thường xuyên của các cán bộ làm công tác tiếp công dân tại Cục và Chi cục thi hành án dân sự cấp huyện. Có thể nói tiếp công dân hết sức đa dạng và phong phú về mặt biểu hiện và phương pháp, một số kinh nghiệm cơ bản như:
Giai đoạn tiếp xúc ban đầu: Cán bộ tiếp công dân cần chú ý có thái độ, tác phong, cử chỉ, lời nói lịch sự, nhã nhặn, bình tĩnh, khiêm tốn, đúng mực ngay từ khi tiếp xúc ban đầu với công dân, cũng như trong quá trình tiếp công dân. Sau đó yêu cầu công dân xuất trình giấy tờ tùy thân như giấy chứng minh nhân dân, giấy giới thiệu, giấy ủy quyền (nếu cần) và tiến hành các thủ tục kiểm tra, đối chiếu các giấy tờ đó cũng như ghi chép, phản ánh vào sổ tiếp công dân các thông tin cơ bản về nhân thân của người được tiếp.
Trong bất kỳ tình huống nào, người cán bộ tiếp công dân không được sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền, thiếu văn hóa. Nếu công dân có thái độ nóng nảy, người cán bộ tiếp công dân phải nhã nhặn, mềm dẻo, đôi khi phải lựa ý giải thích cho họ thấy được sự nóng nảy của họ là không cần thiết cần bình tĩnh lại. Nếu công dân tỏ ra xúc động không trình bày được rõ nội dung, người tiếp công dân cần động viên họ, tạo điều kiện cho họ bình tĩnh trình bày nội dung sự việc, yêu cầu cần giải quyết. Người có thái độ thiếu văn hóa, người tiếp công dân cần xác định cho họ đây là cơ quan nhà nước cần phải có thái độ nghiêm túc và yêu cầu công dân thực hiện nội quy tiếp công dân của đơn vị.
Trong mọi tình huống người cán bộ tiếp công dân phải luôn ở thế chủ động, sáng suốt phán đoán diễn biến sự việc chính xác, có cơ sở khoa học. Quá trình làm việc, có một số một nội dung chủ yếu mà cán bộ tiếp công dân cần bảo đảm thực hiện nghiêm túc, đầy đủ như: kỹ năng hỏi, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng ghi chép nội dung trình bày của người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và người cán bộ tiếp dân phải am hiểu pháp luật. Trong trường hợp có nhiều người đến khiếu nại, tố cáo cùng một nội dung thì người tiếp công dân, cán bộ tiếp công dân yêu cầu họ cử đại diện để trình bày trung thực sự việc, cung cấp các tài liệu và các chứng cứ có liên quan. Sau đó nghiên cứu, đánh giá, phân loại và xử lý đơn khiếu nại tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định của pháp luật.
Đối với khiếu nại không hội đủ các điều kiện pháp lý thì người cán bộ tiếp công dân giải thích cho công dân rút đơn.
Nếu nội dung không đúng thẩm quyền giải quyết thì phải hướng dẫn công dân đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết để thực hiện quyền khiếu nại. Nếu nội dung thuộc thẩm quyền giải quyết, người tiếp công dân yêu cầu công dân trình bày, người cán bộ tiếp công dân nghe và ghi chép đầy đủ, tỉ mỉ về nội dung và những yêu cầu mà công dân trình bày.
Những khiếu nại có nội dung phức tạp cần nghiên cứu, xem xét, thẩm tra, xác minh thì phải nói rõ thời hạn giải quyết, người cần liên hệ để biết kết quả giải quyết.
Đối với tố cáo: Công dân đến tố cáo xuất phát từ nhiều mục đích, động cơ khác nhau. Có người vì lương tâm và trách nhiệm với cộng đồng; có người vì động cơ xấu, lợi dụng tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác, ... Song trong mọi trường hợp người cán bộ tiếp công dân phải có ứng xử lịch sự, thích hợp và nghe công dân trình bày, ghi chép đầy đủ. Sau đó yêu cầu công dân cung cấp tài liêu chứng cứ để hoàn chỉnh Hồ sơ vụ việc.
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc hành vi bị tố cáo có tính chất nguy hiểm, người cán bộ tiếp công dân phải báo cáo với người có thẩm quyền để có biện pháp phối hợp với các cơ quan chức năng ngăn chặn kịp thời hậu quả xấu có thể xảy ra và có biện pháp bảo vệ an toàn cho người tố cáo.
Công dân đến nơi tiếp công dân khiếu nại, tố cáo có nhiều trường hợp nội dung khiếu nại, tố cáo thường đan xen nhau, người cán bộ tiếp công dân phải hướng dẫn công dân viết thành đơn riêng với nội dung khiếu nại, tố cáo trình bày riêng biệt.
Ở giai đoạn kết thúc: khi kết thúc buổi tiếp công dân cán bộ tiếp công dân cần quan tâm chốt lại những vấn đề và yêu cầu người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh ký xác nhận. Ghi nhận đầy đủ nội dung khiếu nại tố cáo, kiến nghị, phản ánh vào Sổ tiếp công dân.
Qua công tác tiếp công dân ở các cơ quan Thi hành án dân tỉnh Kiên Giang được quan tâm, thực hiện nghiêm túc, đi vào nề nếp, tuy nhiên nhiều Chi cục cấp huyện nơi tiếp công dân còn thiếu về cơ sở vật chất, phương tiện tiếp dân…. Nhưng nhờ sự chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Cục và sự nổ lực phấn đấu của cán bộ công chức nên công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vưc thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Kiên Giang đã giải quyết kịp thời những phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân, nên đã hạn chế tối đa những vụ việc khiếu nại tồn đọng hoặc vượt cấp. Năm 2022, toàn ngành thi hành án dân sự tỉnh Kiên Giang tiếp thường xuyên 191 lượt công dân đến khiếu nại, phản ánh, kiến nghị với 195 người. Riêng lãnh đạo tiếp dân 135 lượt, với 139 người.
Qua tiếp công dân Cơ quan Thi hành án dân sự tỉnh Kiên Giang đã kịp thời phân loại đơn thư khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của Cục Thi hành án dân sự tỉnh và thẩm quyền của Chi cục Thi hành án dân sự cấp huyện như sau:
- Tại Cục THADS tỉnh:
Tính đến thời ngày 31 tháng 8 năm 2022 Cục THADS tỉnh thụ lý giải quyết là 09 đơn, trong đó: 07 đơn khiếu nại, 02 đơn tố cáo.
Kết quả xử lý: Đã giải quyết xong 09 đơn đạt tỷ lệ 100%, ban hành 05 Quyết định giải quyết khiếu nại không chấp nhận toàn bộ nội dung khiếu nại, 01 Quyết định giải quyết khiếu nại chấp nhận toàn bộ nội dung khiếu nại, 01 Thông báo đình chỉ giải quyết khiếu nại do đương sự tự nguyện rút đơn và 02 Kết luận tố cáo không có cơ sở chấp nhận.
- Tại các Chi cục THADS: Tổng số đơn thụ lý giải quyết là 23 đơn, trong đó: 21 đơn khiếu nại, 02 đơn tố cáo.
Kết quả xử lý: Đã giải quyết xong 23 đơn đạt tỷ lệ 100%, đã ban hành 12 Quyết định giải quyết khiếu nại không chấp nhận toàn bộ nội dung khiếu nại; 04 Thông báo đình chỉ giải quyết khiếu nại do đương sự tự nguyện rút đơn; 03 Quyết định giải quyết khiếu nại chấp nhận toàn bộ nội dung khiếu nại; 02 Kết luận giải quyết tố cáo không có cơ sở chấp nhận; chuyển kỳ sau 02 đơn khiếu nại do mới thụ lý. Các đơn giải quyết của Cục và Chi cục đúng hạn.
Phần lớn các vụ việc khiếu nại, tố cáo đã được giải quyết kịp thời, đúng thời gian quy định, đúng thẩm quyền; nhìn chung kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo được người dân đồng tình. Kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo không phát hiện cá nhân có vi phạm lớn phải đề nghị xử lý kỷ luật cán bộ, chấp hành viên trong quá trình thụ lý giải quyết án. Sau khi có ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại và Kết luận nội dung tố cáo, Lãnh đạo Cục và Chi cục đã triển khai và chỉ đạo nghiêm túc thực hiện.
Trong năm 2022, Ngành Thi hành án dân sự tỉnh Kiên Giang không thụ lý giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo của cơ quan Đảng, Nhà nước, Quốc hội chuyển đến. Đơn vị cũng không phát sinh vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài.
Tóm lại tiếp công dân là công tác có ý nghĩa hết sức quan trọng, thể hiện sự gần gũi, là “cầu nối” giữa Đảng và Nhà nước với nhân dân, là một trong những nhân tố tác động đến chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và liên quan trực tiếp đến việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân mà Hiến pháp đã quy định. Cho nên đòi hỏi cán bộ tiếp công dân trước hết phải am hiểu về trách nhiệm và thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan nhà nước như cơ quan dân cử, cơ quan hành chính, cơ quan tư pháp, các tổ chức Đảng và các tổ chức khác để hướng dẫn công dân hoặc chuyển đơn khiếu nại, tố cáo đúng nơi, đúng thẩm quyền. Cần trau dồi về kỹ năng tiếp công dân, nắm bắt được các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động giao tiếp trong tiếp công dân. Giao tiếp phù hợp với môi trường theo các cách cư xử khác nhau. Rút kinh nghiệm những yêu cầu đặt ra để tiếp công dân thành công, chú ý lắng nghe một cách tích cực. Về phẩm chất đạo đức của cán bộ tiếp công dân, cần rèn luyện về tâm lý vững vàng, nêu cao ý thức trách nhiệm, thái độ, cử chỉ, tác phong cần thiết của cán bộ tiếp công dân, đặt biệt là phải am hiểu pháp luật, tác phong chửng trạc, tính tình phải điềm đạm, biết lắng nghe…. Tôn trọng quy tắc ứng xử, nêu cao đạo đức nghề nghiệp của cán bộ tiếp công dân.