Ngoài ra, tại các địa phương, để nâng cao hiệu quả Quy chế Phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của Bộ Tư pháp và Hệ thống Thi hành án dân sự, đề nghị các cơ quan thi hành án dân sự lưu ý một số nội dung cơ bản sau:
Một là, người thực hiện phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí tại Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh phải là Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh
Trường hợp Cục trưởng không thể thực hiện phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí thì ủy quyền cho cấp phó là người được giao phụ trách cơ quan thực hiện việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí. Như vậy, có thể hiểu, trường hợp này không áp dụng một cách thường xuyên mà chỉ áp dụng khi Cục trưởng nghỉ phép, đi công tác, ốm đau… nên không thể thể thực hiện phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo.
Một điểm lưu ý điểm b khoản 1 Điều 2 Nghị định số 09/2017/NĐ-CP quy định cơ quan hành chính phải thực hiện Quy chế phát ngôn là Tổng cục, cục, các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và các tổ chức cấp tỉnh thuộc cơ quan trung ương được tổ chức theo ngành dọc đặt tại địa phương. Như vậy, các Chi cục Thi hành án dân sự cấp huyện đương nhiên được hiểu không là đối tượng áp dụng Nghị định số 09/2017/NĐ-CP, trừ trường hợp có yêu cầu phối hợp, cung cấp thông tin của Người phát ngôn của Bộ Tư pháp, Tổng cục, Cục Thi hành án dân sự.
Họ tên, chức vụ, số điện thoại và địa chỉ thư điện tử của Người phát ngôn của Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh phải được công bố bằng văn bản cho các cơ quan báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí cùng cấp và đăng tải trên Cổng thông tin điện tử hoặc Trang thông tin điện tử của Tổng cục, Cục.
Người thực hiện phát ngôn Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh có quyền, trách nhiệm (1) Được nhân danh đơn vị để phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí những vấn đề thuộc phạm vi lĩnh vực, địa bàn quản lý của đơn vị theo quy định, (2) Được nhân danh Bộ Tư pháp để phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí khi được Bộ trưởng Bộ Tư pháp ủy quyền; (3) Đề nghị các đơn vị, cá nhân có liên quan thuộc Bộ Tư pháp, Hệ thống Thi hành án dân sự phối hợp thông tin, tập hợp thông tin để phát ngôn, cung cấp thông tin định kỳ, đột xuất cho báo chí theo quy định để trả lời các phản ánh, kiến nghị, phê bình, khiếu nại, tố cáo của tổ chức, công dân do cơ quan báo chí chuyển đến hoặc đăng, phát trên báo chí theo quy định của pháp luật; (4) Từ chối cung cấp thông tin cho báo chí theo quy định; (5) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; (6) Yêu cầu cơ quan báo chí phải đăng tải ý kiến phản hồi, cải chính theo quy định của pháp luật khi có căn cứ cho rằng cơ quan báo chí đăng tải thông tin sai sự thật về các hoạt động và lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của đơn vị.
Cá nhân trong các cơ quan thi hành án dân sự các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương không là người được giao nhiệm vụ phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí được cung cấp thông tin cho báo chí theo quy định của pháp luật nhưng không được nhân danh đơn vị mình và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã cung cấp.
Hai là, các Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh không phải tổ chức họp báo định kỳ mà có thể cử người phát ngôn cung cấp thông tin tại họp báo của Bộ Tư pháp và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh khi có yêu cầu hoặc thông tin trực tiếp tại các cuộc giao ban báo chí do Ban Tuyên giáo, Sở Thông tin và Truyền thông và Hội Nhà báo tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức
Theo quy định, có 06 hình thức phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí là (1) Tổ chức họp báo, (2) Đăng tải nội dung phát ngôn và cung cấp thông tin trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp, Cổng thông tin điện tử hoặc Trang thông tin điện tử của Tổng cục, Cục, (3) Phát ngôn trực tiếp hoặc trả lời phỏng vấn của nhà báo, phóng viên, (4) Gửi thông cáo báo chí, nội dung trả lời cho cơ quan báo chí, nhà báo, phóng viên bằng văn bản hoặc qua thư điện tử, (5) Cung cấp thông tin qua trao đổi trực tiếp hoặc tại các cuộc giao ban báo chí do Trung ương, địa phương tổ chức khi được yêu cầu, (6) Ban hành văn bản đề nghị cơ quan báo chí đăng, phát phản hồi, cải chính, xin lỗi nội dung thông tin trên báo chí mà báo chí đã đăng không chính xác như thông tin đã được cung cấp.
Đối với phát ngôn và cung cấp thông tin định kỳ, theo Quy chế của Bộ Tư pháp, các Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh thực hiện các hình thức sau: (1) Cung cấp thông tin định kỳ cho báo chí và cập nhật thông tin trên Cổng thông tin điện tử hoặc Trang thông tin điện tử của Tổng cục, Cục; (2) Cung cấp thông tin cho Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo quy định hiện hành; (3) Cử người phát ngôn cung cấp thông tin tại họp báo của Bộ Tư pháp và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh khi có yêu cầu; (4) Trường hợp cần thiết, tổ chức cung cấp thông tin định kỳ cho báo chí bằng văn bản; (5) Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh có thể thông tin trực tiếp tại các cuộc giao ban báo chí do Ban Tuyên giáo, Sở Thông tin và Truyền thông và Hội Nhà báo tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức.
Trong trường hợp đột xuất, Người phát ngôn Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh có trách nhiệm phát ngôn hoặc phối hợp với Người phát ngôn của Bộ cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho báo chí khi thấy cần thiết phải thông tin trên báo chí về các sự kiện, vấn đề quan trọng có tác động trong xã hội thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục, Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh nhằm định hướng dư luận.
Trường hợp xảy ra vụ việc cần có ngay thông tin ban đầu của Tổng cục, Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh thì Tổng cục trưởng, Cục trưởng hoặc Người được Tổng cục trưởng, Cục trưởng ủy quyền phát ngôn có trách nhiệm chủ động phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí trong thời gian chậm nhất là 24 giờ, kể từ khi vụ việc xảy ra.
Các trường hợp từ chối cung cấp thông tin cho báo chí bao gồm: (1) Thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước, bí mật thuộc nguyên tắc và quy định của Đảng, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật, (2) Thông tin về vụ án đang được điều tra hoặc chưa xét xử, trừ trường hợp cần thông tin trên báo chí những vấn đề có lợi cho hoạt động điều tra và công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, (3) Thông tin về vụ việc đang trong quá trình thanh tra chưa có kết luận thanh tra; vụ việc đang trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo; những vấn đề tranh chấp, mâu thuẫn giữa các cơ quan nhà nước đang trong quá trình giải quyết, chưa có kết luận chính thức của người có thẩm quyền mà theo quy định của pháp luật chưa được phép công bố, (4) Những văn bản chính sách, đề án đang trong quá trình soạn thảo mà theo quy định của pháp luật chưa được cấp có thẩm quyền cho phép công bố, (5) Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.
Ba là, thể chế hóa, nêu cao trách nhiệm xử lý thông tin báo chí của các đơn vị trong Hệ thống
Theo Quy chế, hàng ngày, Văn phòng Bộ điểm tin báo chí liên quan đến hoạt động của Bộ, ngành Tư pháp phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo Bộ. Sau khi có chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ đối với các vấn đề báo chí phản ánh, trong thời hạn 24 giờ, Văn phòng Bộ có trách nhiệm ban hành công văn đề nghị xử lý thông tin báo chí phản ánh liên quan đến phạm vi quản lý của các đơn vị. Trường hợp đột xuất, khẩn cấp, các đơn vị thực hiện theo yêu cầu của Lãnh đạo Bộ. Đối với thông tin báo chí phản ánh phải báo cáo Lãnh đạo Bộ, trong thời hạn 05 ngày làm việc (thông tin phức tạp không quá 10 ngày) kể từ ngày nhận được công văn đề nghị của Văn phòng Bộ, các đơn vị có trách nhiệm xử lý thông tin báo chí, báo cáo Lãnh đạo Bộ và gửi Văn phòng Bộ để tổng hợp, theo dõi chung.
Khi có kết quả chính thức xử lý thông tin báo chí phản ánh, trong thời hạn 03 ngày làm việc, các đơn vị có trách nhiệm báo cáo Lãnh đạo Bộ và thông báo cho Văn phòng Bộ để tổng hợp, theo dõi chung. Các đơn vị thuộc Bộ có trách nhiệm cung cấp đầu mối tiếp nhận và xử lý thông tin báo chí của đơn vị cho Văn phòng Bộ; thường xuyên cập nhật thông tin về đầu mối tiếp nhận và xử lý thông tin báo chí của đơn vị khi có sự thay đổi.
Một số công việc cần khẩn trương triển khai trong thời gian tới
Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh công bố thông tin về Người phát ngôn và người được ủy quyền phát ngôn của đơn vị cho các cơ quan báo chí, cơ quan quản lý cùng cấp và đăng tải thông tin trên Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp, Cổng thông tin điện tử hoặc Trang thông tin điện tử của Tổng cục, Cục.
Tổng cục Thi hành án dân sự đẩy mạnh công tác tuyên truyền các quy định của Luật Báo chí năm 2016, Nghị định số 09/2017/NĐ-CP và Quyết định số 27/QĐ-BTP ngày 05 tháng 01 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp; khẩn trương rà soát, sửa đổi, bổ sung các Quy trình, Quy chế nội bộ để thống nhất hướng dẫn các Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh về quy trình phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí theo tinh thần các quy định mới của Chính phủ Bộ Tư pháp.
Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ báo chí đối với Cục trưởng và Chánh Văn phòng các Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh, tiếp tục nâng cao trách nhiệm, kỷ luật, kỷ cương, sự nhạy bén, hiệu quả trong công tác phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí.
Nguyễn Xuân Tùng
Chánh Văn phòng Tổng cục Thi hành án dân sự