Ngày 30/4/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết được đánh giá là “đột phá của các đột phá” về thể chế, khẳng định xây dựng và thi hành pháp luật vừa là yêu cầu cấp bách, vừa là động lực chiến lược để phát triển nhanh, bền vững, ổn định và minh bạch.  
Trong bức tranh chung đó, thi hành án dân sự (THADS) – với tính chất là khâu cuối cùng của hoạt động tư pháp – được xác định là một trong những lĩnh vực phản chiếu trực tiếp hiệu lực, hiệu quả của pháp luật, mức độ thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, cũng như niềm tin của Nhân dân vào công lý.
Trong bối cảnh toàn ngành Tư pháp đang triển khai mạnh mẽ Nghị quyết 66-NQ/TW, gắn với chuyển đổi số và đổi mới mô hình tổ chức hệ thống THADS, yêu cầu đặt ra là phải chuyển đổi căn bản tư duy, thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo của Đảng, biến đường lối thành kết quả cụ thể trong từng hồ sơ, từng bản án được thi hành.
1. Nghị quyết 66-NQ/TW – đổi mới tư duy, nâng tầm thi hành pháp luật
Nghị quyết 66-NQ/TW khẳng định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thứ nhất, đổi mới căn bản tư duy lập pháp. Nghị quyết yêu cầu pháp luật phải xuất phát từ thực tiễn, giải quyết trúng và đúng các điểm nghẽn về thể chế; khắc phục tình trạng “luật khung, luật ống”, quy định chồng chéo, mâu thuẫn, khó thi hành; xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, ổn định, minh bạch, chi phí tuân thủ thấp cho người dân và doanh nghiệp.
Thứ hai, lấy hiệu quả thi hành làm thước đo giá trị pháp luật. Nghị quyết nhấn mạnh: chính sách chỉ thực sự có giá trị khi được thi hành nghiêm minh, kịp thời, công bằng. Tỷ lệ thi hành xong, thời gian xử lý hồ sơ, mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp là những chỉ số quan trọng để đánh giá chất lượng xây dựng pháp luật, đồng thời là căn cứ để tiếp tục hoàn thiện thể chế.
Thứ ba, giữ đúng vai trò của các thiết chế tư pháp, không hành chính hóa tranh chấp dân sự, kinh tế. Nghị quyết yêu cầu kiên quyết không dùng biện pháp hành chính để can thiệp giải quyết các tranh chấp thuộc thẩm quyền của Tòa án, trọng tài, cơ chế THADS; bảo đảm tôn trọng, thực hiện nghiêm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật.
Thứ tư, đẩy mạnh chuyển đổi số trong xây dựng và thi hành pháp luật.
Chuyển đổi số được xác định là động lực chiến lược, là phương thức quản trị mới nhằm minh bạch hóa quy trình, rút ngắn thời gian, giảm chi phí, hạn chế tiêu cực, nâng cao năng lực dự báo và quản lý dựa trên dữ liệu.
Những định hướng mang tính nền tảng này đã và đang được cụ thể hóa mạnh mẽ trong lĩnh vực thi hành án dân sự – nơi pháp luật “đi đến tận cùng” trong đời sống xã hội. 2. Thi hành án dân sự – nơi Nghị quyết 66-NQ/TW được kiểm nghiệm trực tiếp
Thi hành án dân sự là “điểm chạm cuối cùng” của hoạt động tư pháp: bản án, quyết định của Tòa án chỉ thực sự có ý nghĩa khi được tổ chức thi hành nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời. Nếu án tuyên đúng nhưng không thi hành, công lý vẫn chưa trọn vẹn, niềm tin của Nhân dân vào pháp luật chưa được bảo đảm.  
Những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự giám sát của Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Bộ Tư pháp, công tác THADS đã đạt được nhiều kết quả tích cực:
Năm 2025, toàn quốc thi hành xong khoảng 577.000 việc, với số tiền thi hành đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao cả về việc và về tiền; nhiều vụ việc lớn, phức tạp, kéo dài đã được tập trung giải quyết.
Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong THADS được chú trọng, nhiều địa phương đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu; kỷ luật, kỷ cương ngành từng bước được siết chặt.
Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, hệ thống THADS vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức:
- Một số quy định pháp luật liên quan đến đăng ký tài sản, đất đai, tín dụng – ngân hàng, thuế… chưa thật sự đồng bộ, thống nhất, gây khó khăn cho quá trình xác minh, kê biên, xử lý tài sản;
- Cơ chế phối hợp giữa cơ quan THADS với các cơ quan, tổ chức hữu quan có nơi, có lúc chưa chặt chẽ;
- Thủ tục hành chính ở một số khâu còn phức tạp, tốn thời gian;
- Đội ngũ chấp hành viên, công chức THADS ở một số địa bàn còn chênh lệch về năng lực, kỹ năng, bản lĩnh nghề nghiệp;
- Tình trạng án lớn, án liên quan đến tín dụng – ngân hàng, tài sản pháp lý phức tạp… vẫn là áp lực thường xuyên.
Chính vì vậy, thi hành án dân sự trở thành một trong những lĩnh vực được ưu tiên hàng đầu trong việc cụ thể hóa Nghị quyết 66-NQ/TW bằng các giải pháp đổi mới thể chế, tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động.
3. Thay đổi toàn diện hệ thống THADS theo hướng chuyển đổi số
Bám sát tinh thần Nghị quyết 66, tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Bộ Tư pháp báo cáo nhiều kết quả nổi bật về chuyển đổi số trong thi hành án dân sự, được đánh giá là “thay đổi toàn diện hoạt động của hệ thống THADS theo hướng số hóa, hiện đại”.
(1) Kết quả nổi bật của chuyển đổi số
Chỉ sau 4 tháng triển khai mô hình tổ chức mới gắn với chuyển đổi số (từ 1/7/2025) Hệ thống THADS đã ban hành 75.455 quyết định thi hành án qua phần mềm điện tử, không sử dụng bản giấy; Phát hành khoảng 375.000 biên lai điện tử, với tổng số tiền thi hành khoảng 33.700 tỷ đồng, được quản lý minh bạch trên hệ thống số; Cải cách thủ tục hành chính đạt kết quả thực chất, ước tính cắt giảm tới 80% thủ tục, rút ngắn khoảng 30% thời gian giải quyết và giảm đáng kể chi phí cho mỗi việc thi hành án; Hàng chục nghìn hồ sơ thi hành án được số hóa, dữ liệu từng bước kết nối, chia sẻ với Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan Thuế, ngân hàng, cơ quan đăng ký tài sản, công chứng… Những con số này cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc triển khai Nghị quyết 66 trong thực tiễn THADS, đặc biệt trong minh bạch tài chính công, giảm can thiệp thủ công, tăng cường giám sát và phòng ngừa tiêu cực.
(2) Mô hình tổ chức mới – tinh gọn, đồng bộ, hiệu quả
Từ ngày 1/7/2025, hệ thống THADS được sắp xếp lại theo mô hình mới, tương đồng với hệ thống Tòa án và Viện kiểm sát khu vực (355 đơn vị), bảo đảm: Rõ thẩm quyền, rõ phạm vi, rõ trách nhiệm đối với từng cơ quan THADS; Hạn chế tình trạng phân tán nguồn lực, chồng chéo địa giới, thiếu thống nhất trong phối hợp; Nâng cao tính liên thông, thông suốt trong chỉ đạo, điều hành từ trung ương đến địa phương.
Thực tiễn cho thấy mô hình mới đã giúp hoạt động THADS không bị gián đoạn, hiệu quả tăng rõ rệt, góp phần quan trọng để toàn ngành hoàn thành và vượt các chỉ tiêu Quốc hội giao trong điều kiện khối lượng việc và tiền thi hành tăng cao.
4. Thể chế hóa Nghị quyết 66-NQ/TW trong Dự án Luật THADS (sửa đổi)
Việc sửa đổi Luật Thi hành án dân sự lần này diễn ra đúng thời điểm Nghị quyết 66-NQ/TW được ban hành, là cơ hội quan trọng để thể chế hóa toàn diện tinh thần đổi mới tư duy, phương thức quản trị và hiện đại hóa thi hành pháp luật trong lĩnh vực THADS.
Dự án Luật THADS (sửa đổi) được xây dựng theo bốn định hướng lớn:
(1) Chuẩn hóa thể chế, siết chặt kỷ luật – kỷ cương, kiểm soát quyền lực
Bám sát yêu cầu “hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, ngăn chặn lạm quyền, lợi dụng chức vụ trong thực thi pháp luật” của Nghị quyết 66, dự án Luật cơ cấu lại các chương, mục, điều theo hướng khoa học, logic, rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của từng chủ thể trong quy trình thi hành án; Chuẩn hóa các nguyên tắc hoạt động của hệ thống THADS, đề cao tính độc lập, khách quan, đúng pháp luật của chấp hành viên; Hoàn thiện hệ thống hành vi bị nghiêm cấm, bổ sung quy định về trách nhiệm pháp lý đối với hành vi lạm quyền, nhũng nhiễu, chậm trễ, không thực hiện nhiệm vụ; Tăng cường cơ chế thanh tra, kiểm tra, kiểm sát, giám sát xã hội đối với hoạt động THADS. Qua đó, yêu cầu “quyền lực phải được ràng buộc bằng trách nhiệm, được kiểm soát bằng cơ chế pháp lý” được cụ thể hóa bằng các quy phạm có tính khả thi cao trong thực tiễn.
(2) Chuyển mạnh từ tư duy “quy định” sang tư duy “thực thi”
Quán triệt quan điểm “hiệu quả thi hành pháp luật là thước đo giá trị của chính sách, pháp luật”, dự án Luật THADS (sửa đổi) rà soát, loại bỏ thủ tục trùng lặp, rườm rà, không phù hợp thực tiễn; Rút ngắn thời hạn ở nhiều khâu nghiệp vụ như xác minh điều kiện THA, thông báo, xử lý tài sản, cưỡng chế; Thiết kế lại quy trình theo hướng liên thông, liên tục, có mốc thời gian cụ thể cho từng bước; Tăng cường trách nhiệm giải trình và công khai, minh bạch kết quả thi hành án, danh mục việc có điều kiện, chưa có điều kiện thi hành, lý do chậm thi hành. Kết quả thi hành án dân sự được coi là một chỉ tiêu quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, người đứng đầu và từng cán bộ, công chức.
(3) Đột phá chuyển đổi số – hiện đại hóa quản trị thi hành án dân sự
Dự án Luật THADS (sửa đổi) đã bước đầu luật hóa những mô hình chuyển đổi số đã chứng minh hiệu quả trong thực tiễn, cụ thể: Xác lập cơ sở pháp lý cho thi hành án điện tử, gồm: quyết định THA điện tử, biên lai điện tử, hồ sơ điện tử, chữ ký số; Cho phép, khuyến khích ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) trong phân loại, theo dõi hồ sơ, xác minh tài sản, quản trị tiến độ, cảnh báo rủi ro; Thiết lập cơ sở dữ liệu điện tử thống nhất, kết nối đa ngành với Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan đăng ký đất đai, đăng ký doanh nghiệp, ngân hàng, thuế, công chứng…
Những kết quả sau 4 tháng thực hiện mô hình mới – với 75.455 quyết định THA điện tử, 375.000 biên lai điện tử, khoảng 33.700 tỷ đồng được xử lý trên nền tảng số, 80% thủ tục được cắt giảm, 30% thời gian và 13% chi phí được tiết kiệm – là những “bằng chứng sống” để củng cố các quy định pháp lý trong dự án Luật.
(4) Tinh gọn, đồng bộ, hiệu quả về tổ chức bộ máy
Kế thừa kết quả sắp xếp hệ thống THADS từ 1/7/2025, dự án Luật THADS (sửa đổi) đưa mô hình tổ chức mới vào trong luật, bảo đảm tương thích, đồng bộ với hệ thống Tòa án, Viện kiểm sát khu vực (355 đơn vị); Thống nhất về tên gọi, địa bàn, vị trí pháp lý; Giảm phân tán nguồn lực, tăng cường phối hợp theo vùng, khu vực; Nâng cao năng lực quản trị, điều hành, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Dự án Luật vì vậy không chỉ sửa đổi kỹ thuật mà là bước thể chế hóa trọng tâm tinh thần Nghị quyết 66 trong lĩnh vực thi hành án dân sự.
5. Một số định hướng, giải pháp trọng tâm trong giai đoạn tới
Để Nghị quyết 66-NQ/TW thực sự đi vào cuộc sống thông qua Dự án Luật THADS (sửa đổi), cần tiếp tục tập trung một số giải pháp:
Một là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện và ban hành Luật THADS (sửa đổi) cùng hệ thống văn bản hướng dẫn, bảo đảm đồng bộ với pháp luật về đất đai, ngân hàng, doanh nghiệp, thuế, tố tụng…;
Hai là, chú trọng xây dựng đội ngũ chấp hành viên, công chức THADS “vừa hồng, vừa chuyên”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, giỏi chuyên môn, tinh thông pháp luật, nêu cao đạo đức công vụ;
Ba là, tiếp tục đầu tư cho hạ tầng số, hoàn thiện Cơ sở dữ liệu quốc gia về THADS, triển khai rộng rãi các dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử, thông báo điện tử…;
Bốn là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm tối đa khâu trung gian, chuẩn hóa quy trình nội bộ, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp;
Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng; phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, HĐND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội và cơ quan báo chí đối với công tác THADS.
6. Kết luận
Nghị quyết 66-NQ/TW là văn kiện có ý nghĩa chiến lược, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy về xây dựng và thi hành pháp luật. Trong lĩnh vực thi hành án dân sự, Nghị quyết không chỉ đưa ra định hướng mà còn tạo hành lang chính trị – pháp lý để toàn ngành bứt phá, nhất là trong điều kiện đẩy mạnh chuyển đổi số, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tăng cường kỷ luật – kỷ cương và nâng cao trách nhiệm giải trình.
Những kết quả nổi bật về mô hình tổ chức mới, chuyển đổi số, các con số ấn tượng về quyết định điện tử, biên lai điện tử, tỷ lệ thi hành án xong… cho thấy: khi đường lối đúng được thể chế hóa đầy đủ, tổ chức thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu lực pháp luật sẽ được nâng lên, niềm tin của Nhân dân vào Đảng và Nhà nước được củng cố vững chắc.
Triển khai thành công Nghị quyết 66-NQ/TW trong lĩnh vực thi hành án dân sự sẽ góp phần quan trọng vào xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam “dân chủ, kỷ cương, công bằng, văn minh”, đưa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trở thành hiện thực.