1. Thuận lợi
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC đã bao quát đầy đủ phạm vi, đối tượng và nội dung công tác kế toán của 4 thông tư được thay thế, đảm bảo không có khoảng trống khi các đơn vị bắt đầu thực hiện từ năm 2025. Với các nội dung bổ sung, sửa đổi được quy định trong Thông tư số 24/2024/TT-BTC, đã đảm bảo sự phù hợp, thống nhất trong việc thực hiện công tác kế toán tại các đơn vị kế toán khi được giao thực hiện các hoạt động khác nhau, có thể tổ chức 1 hệ thống kế toán, xây dựng 1 hệ thống ứng dụng tin học với phân quyền phù hợp tại từng đơn vị.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC đã hướng dẫn cụ thể các mô hình tổ chức hoạt động của các đơn vị như đơn vị kế toán, đơn vị hạch toán phụ thuộc, đầu mối chi tiêu. Với các quy định mới tại Thông tư số 24/2024/TT-BTC, các đơn vị thuộc cấp tỉnh, huyện sẽ có phương án rõ, cụ thể hơn, từ đó có quyết định phù hợp với tổ chức bộ máy, hoạt động và quy trình ngân sách, giao dự toán của các đơn vị. Nói cách khác, các quy định này giúp cho các đơn vị có thể áp dụng linh hoạt, phù hợp với tổ chức bộ máy kế toán hiện nay, giải quyết các tồn tại, vướng mắc trong việc tổ chức công tác kế toán tại các các đơn vị có mô hình tổ chức khác nhau.
- Hệ thống tài khoản ban hành kèm theo Thông tư số 24/2024/TT-BTC đã được sắp xếp lại các tài khoản đã có trên hệ thống tài khoản theo Thông tư 107/2017/TT-BTC, đồng thời loại bỏ các tài khoản không phù hợp cũng như bổ sung thêm các tài khoản mới nhằm phản ánh đúng bản chất nghiệp vụ kinh tế phát sinh, tài chính phát sinh tại các đơn vị và tháo gỡ các vướng mắc mà các đơn vị đã phản ánh trong quá trình thực hiện.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC quy định cho phép các đơn vị kế toán được bổ sung thêm các tài khoản ngang cấp với các tài khoản đã được quy định trong danh mục hệ thống tài khoản, không quy định phải được sự chấp thuận của Bộ Tài chính bằng văn bản như trước đây, tuy nhiên phải đảm bảo đúng quy định của Luật Kế toán.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC đã hướng dẫn cụ thể các nguyên tắc ghi nhận doanh thu, chi phí; khắc phục các tồn tại trong việc kế toán nhận kinh phí và theo dõi nguồn mua sắm tài sản công, hàng tồn kho, nguồn cải cách tiền lương của đơn vị, kinh phí được chuyển năm sau, điều chỉnh số liệu kế toán…
- Trên cơ sở các tồn tại, bất cập hiện nay, Thông tư số 24/2024/TT-BTC đã bổ sung hướng dẫn hạch toán và đối chiếu công nợ phải thu, phải trả của đơn vị kế toán, hạch toán tỷ giá phù hợp với quy định; sửa đổi một số nội dung liên quan đến hạch toán các nghiệp vụ phát sinh trong hoạt động liên doanh, liên kết; hạch toán ghi nhận doanh thu, chi phí, các quỹ; hướng dẫn hạch toán chi phí xây dựng cơ bản chờ phê duyệt quyết toán để đảm bảo việc trình bày tài sản trên báo cáo tài chính chính xác, đầy đủ. Sửa đổi và hướng dẫn hạch toán tài khoản ngoại bảng “Dự toán viện trợ không hoàn lại” để phù hợp với quản lý vốn viện trợ hiện nay.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC cũng đã cập nhật thêm các hướng dẫn hạch toán liên quan đến tiếp nhận kinh phí ủy quyền, ủy thác để chi trả cho các đối tượng có liên quan theo quy định; hướng dẫn hạch toán mua sắm tài sản cố định, vật tư, nguyên liệu của đơn vị kế toán cấp trên để cấp phát cho các đơn vị kế toán (theo ngành dọc); hướng dẫn hạch toán các khoản dự phòng áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập và đơn vị khác có hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ theo quy định; hướng dẫn kế toán tài sản thuê, mượn, đặt máy, tài sản đặc thù… theo quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng tài sản công.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC cũng hướng dẫn hạch toán hàng dự trữ quốc gia cho các đơn vị thuộc các bộ, ngành được giao quản lý; kế toán tài sản kết cấu hạ tầng nói chung (trong đó có tài sản kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi), trừ tài sản kết cấu hạ tầng được tính thành phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp; kế toán của Ban quản lý dự án phù hợp với cơ chế tài chính và mô hình hoạt động hiện nay (là đơn vị sự nghiệp công lập).
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC kế thừa các quy định về sổ kế toán, trong đó quy định rõ hơn các nguyên tắc mở sổ, ghi sổ và khóa sổ kế toán để đơn vị áp dụng trong trường hợp mở sổ kế toán trên phương tiện điện tử hoặc mở sổ bằng thủ công. Đồng thời, hướng dẫn kỹ thuật điều chỉnh số liệu kế toán trong các tình huống cụ thể, các trường hợp được áp dụng hồi tố, điều chỉnh hồi tố liên quan đến thông tin số liệu báo cáo tài chính năm trước để đảm bảo thống nhất trong quá trình thực hiện và nâng cao chất lượng, độ tin cậy của thông tin, số liệu báo cáo của đơn vị kế toán. Ngoài ra sắp xếp đánh số lại một số sổ kế toán để phù hợp với kết cấu chung.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC không quy định mẫu biểu để các đơn vị chủ động trong quá trình thực hiện và thiết kế mẫu sổ phù hợp với yêu cầu quản lý chi tiết của đơn vị và điều kiện áp dụng công nghệ thông tin nhưng vẫn đảm bảo đủ các thông tin phục vụ hạch toán kế toán, tuân thủ các nội dung quy định tại Luật Kế toán. Điều này thể hiện sự phù hợp trong quy định của Luật Kế toán hiện hành, cũng như những giá trị lợi ích mà công nghệ thông tin mang lại cho lĩnh vực kế toán trong bối cảnh chuyển đổi số.
- Thông tư số 24/2024/TT-BTC bổ sung, điều chỉnh thêm một số chỉ tiêu báo cáo quyết toán kinh phí hoạt động theo yêu cầu của các đơn vị quản lý nhà nước, để đảm bảo đầy đủ thông tin trên báo cáo. Đồng thời bổ sung để hướng dẫn rõ hơn về việc lập báo cáo quyết toán đối với các trường hợp đơn vị thuộc ngân sách cấp trên nhận được hỗ trợ từ ngân sách cấp dưới và đơn vị thuộc ngân sách cấp dưới được sử dụng kinh phí ủy quyền từ ngân sách cấp trên, để có đầy đủ số liệu tổng hợp quyết toán ngân sách theo quy định hiện nay.
- Mẫu biểu báo cáo tài chính kèm theo Thông tư số 24/2024/TT-BTC được chuẩn hóa trên cơ sở quy định của Chuẩn mực kế toán công Việt Nam, theo đó khắc phục một số nhược điểm trong trình bày báo cáo kết quả hoạt động, hướng dẫn thuyết minh đầy đủ thông tin trong năm trên báo cáo tài chính để đảm bảo sự minh bạch tài chính của đơn vị, quy định lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp trực tiếp để thống nhất thực hiện trong tất cả các đơn vị và có khả năng hợp nhất số liệu từ báo cáo này. Trong đó thông tin số liệu về tài sản kết cấu hạ tầng (TSKCHT) đơn vị được giao quản lý được trình bày đầy đủ trên báo cáo tài chính, đồng thời bổ sung thêm biểu thuyết minh riêng về tài sản TSKCHT đơn vị được giao quản lý nhưng không trực tiếp khai thác, sử dụng (Mẫu B04a/BCTC).
2. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi trên thì cũng không ít những khó khăn có thể nhìn thấy khi thực hiện Thông tư số 24/2024/TT-BTC như:
- Có sự thay đổi lớn về Hệ thống tài khoản :
+ Bổ sung mới 24 tài khoản cấp 1 bao gồm 13 tài khoản trong bảng (gồm các tài khoản 135, 151, 172, 212, 215, 229, 341, 352, 356, 372, 518, 641, 812) và 11 tài khoản ngoài bảng (gồm các tài khoản 003, 005, 010, 011, 021, 022, 023, 024, 025, 029, 031). Ngoài ra, Thông tư số 24 còn bổ sung các tài khoản để phản ảnh nghiệp vụ mới được phát sinh theo cơ chế tài chính như tài khoản 137, 229, 352.
+ So với quy định trước đây, Thông tư số 24 quy định bỏ 07 tài khoản cấp 1 bào gồm 05 tài khoản trong bảng (gồm các tài khoản 213, 337, 366, 614, 652) và 02 tài khoản ngoài bảng (gồm các tài khoản 014, 018).
+ Sắp xếp lại 35 tài khoản cấp 1 bao gồm 27 tài khoản trong bảng và 08 tài khoản ngoài bảng. Trong đó, đối với tài khoản trong bảng, thực hiện đổi tên của 20 tài khoản cấp 1 và tài khoản chi tiết của các tài khoản này; bổ sung các tài khoản chi tiết của 16 tài khoản cấp 1 và xóa bỏ các tài khoản chi tiết của 08 tài khoản cấp 1. Đối với tài khoản ngoài bảng, thực hiện đổi tên 07 tài khoản cấp 1 (gồm các tài khoản 001, 004, 007, 008, 009, 012,013), bổ sung các tài khoản chi tiết của tài khoản 007 và xóa bỏ các tài khoản chi tiết của 04 tài khoản cấp 1 (gồm các tài khoản 004, 006, 012, 013).
Như vậy, để nắm bắt được ngay hết các tài khoản bổ sung, thay đổi cũng là một khó khăn không nhỏ đối với đội ngũ kế toán, chưa kể đến sự thay đổi tên các tài khoản cũng dẫn đến việc nhầm lẫn trong quá trình hạch toán.
- Mẫu biểu nhiều hơn: Sổ chi tiết được bổ sung 08 sổ, đổi tên 09 sổ (mẫu thuyết minh BCTC là 18 trang trong khi theo TT 107 là 8 trang), sẽ rất khó khăn trong việc nghiên cứu vì phải đọc và tìm hiểu lượng kiến thức rất lớn.
- Ngoài ra, theo Thông tư số 24 thì đơn vị chủ động thiết kế mẫu chứng từ phù hợp với hoạt động của đơn vị, điều này cũng dẫn đến việc không thống nhất giữa các đơn vị cùng loại hình, khó khăn cho đơn vị quản lý.