Được biết, Bộ Tư pháp Nhật Bản đã bắt đầu có các hoạt động hướng về các quốc gia ASEAN từ năm 1994. Để đáp ứng yêu cầu về việc hỗ trợ kỹ thuật pháp lý, từ tháng 4 năm 2001, Bộ Tư pháp Nhật Bản đã thành lập Vụ Hợp tác quốc tế (ICD) trong Viện Đào tạo và Nghiên cứu, một cơ quan trực thuộc Bộ Tư pháp với nhiệm vụ chuyên trách về hợp tác quốc tế. Vụ Hợp tác quốc tế có các nhân viên, công tố viên, các nhân viên pháp lý và hành chính. Vụ Hợp tác quốc tế có quan hệ hết sức chặt chẽ với Bộ Ngoại giao Nhật Bản, Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Trung tâm luật thương mại và dân sự quốc tế, các tòa án và các viện nghiên cứu.
Các hình thức giúp các quốc gia đang phát triển và các quốc gia chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường để cải cách hệ thống pháp luật dựa trên ba trụ cột: hỗ trợ xây dựng các dự thảo văn bản pháp luật, hỗ trợ việc thành lập các thiết chế tư pháp, triển khai các luật mới được ban hành và nâng cao năng lực, trình độ cho đội ngũ cán bộ tư pháp. Trong quá trình hỗ trợ kỹ thuật pháp lý, Nhật Bản luôn khẳng định nguyên tắc tôn trọng văn hóa pháp lý của các quốc gia sở tại, không áp đặt hệ thống pháp luật của mình với các quốc gia mà luôn cố gắng lựa chọn, giới thiệu những yếu tố phù hợp nhất của mình có thể áp dụng tại mỗi quốc gia thông qua việc đối thoại, tư vấn song phương với các cán bộ soạn thảo luật trong quá trình đưa ra các sáng kiến trong quá trình xây dựng luật.
Quan điểm của Nhật Bản luôn khẳng định do một số quốc gia chưa hoàn thiện hệ thống pháp luật hoặc hệ thống tòa án nên việc bảo vệ quyền của các cá nhân, tự do và các hoạt động kinh tế lành mạnh, ổn định và phát triển xã hội có thể dẫn đến thịnh vượng chung của khu vực, hữu ích cho duy trì hòa bình, an toàn của cộng đồng quốc tế. Do đó, Nhật Bản phải là một quốc gia tin cậy, có trách nhiệm trong việc đóng góp vào hòa bình và an ninh quốc tế.
Kể từ khi Việt Nam thực hiện chính sách Đổi mới năm 1986, Việt Nam đã tập trung xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật để đẩy mạnh nền kinh tế định hướng thị trường. Chính phủ Việt Nam đã đề nghị Nhật Bản giúp đỡ và đáp lại, Bộ Tư pháp Nhật Bản đã tổ chức một chuyến nghiên cứu của một số chuyên gia của Bộ Tư pháp tại Nhật Bản đầu năm 1994. Kể từ khi Dự án hỗ trợ kỹ thuật trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp được JICA khởi động, Vụ Hợp tác quốc tế đã tiếp tục hỗ trợ Việt Nam hợp tác trong Dự án này với sự tham gia của 4 cơ quan: Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Liên đoàn Luật sư Việt Nam với các hoạt động như hỗ trợ xây dựng dự thảo các luật, nâng cao năng lực thi hành pháp luật, cải cách các thông lệ pháp lý với việc hỗ trợ ban hành Bộ luật dân sự, Bộ luật tố tụng dân sự... Từ tháng 4/2015, thực hiện chiến lược cải cách pháp luật đến năm 2020, Văn phòng Chính phủ là đơn vị tiếp theo tham gia Dự án này.
Nguyễn Xuân Tùng