Kiện chuyện chung, được không?

Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM vừa tuyên giữ nguyên quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính của cấp sơ thẩm trong vụ bà TNT (ngụ phường 2, TP Tân An) khởi kiện Sở Công Thương tỉnh Long An.

Kiện vì lo sợ hỏa hoạn

Theo hồ sơ, ngày 19-8-2011, bà T. đã tới TAND tỉnh Long An nộp đơn khởi kiện. Trong đơn, bà trình bày rằng DNTN M. có kho chứa gas ở gần nhà bà. Kinh doanh gas là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng kho này hoạt động từ năm 2000 đến tháng 9-2008 mới có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn phòng cháy chữa cháy. Đến tháng 3-2011, sau nhiều lần bà khiếu nại, giấy chứng nhận trên mới bị thu hồi vì kho gas không đủ điều kiện về phòng cháy chữa cháy, cụ thể là chưa thỏa thuận được địa điểm xây dựng kho theo Luật Phòng cháy và Chữa cháy.

Theo bà T., như vậy kho gas của DNTN M. không đủ điều kiện kinh doanh gas nhưng Sở Công Thương vẫn cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh là sai. Việc kinh doanh gas không đủ điều kiện phòng cháy chữa cháy là không an toàn, có khả năng gây hỏa hoạn, ảnh hưởng đến quyền lợi của mọi người dân trong khu vực, trong đó có gia đình bà. Vì vậy, bà T. đã khởi kiện yêu cầu tòa buộc Sở Công Thương tỉnh Long An thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh của DNTN M.

Sau khi thụ lý, ngày 17-4-2012, TAND tỉnh Long An đã đình chỉ giải quyết vụ án. Theo tòa, qua xác minh cho thấy Sở Công Thương tỉnh này đã ban hành quyết định thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng cấp cho kho gas của DNTN M. từ ngày 1-7-2011 (trước ngày bà T. khởi kiện). Do vậy, vụ án không có đối tượng khởi kiện (quyết định hành chính hay hành vi hành chính).

Đưa đơn kiện vụ việc không liên quan trực tiếp hoặc ảnh hưởng gián tiếp tới mình có được chấp nhận? Trong ảnh: Người dân đợi làm thủ tục kiện tụng tại TAND TP.HCM. Ảnh: HTD

Được không?

Trong thực tiễn xử án hành chính, xưa nay người dân chỉ đi kiện khi quyết định, hành vi hành chính có liên quan trực tiếp, có ảnh hưởng trực tiếp tới mình, chẳng hạn quyết định thu hồi, đền bù giải tỏa đất đai, quyết định xử phạt trong lĩnh vực thuế, hải quan… Còn ở vụ việc trên, chỉ vì lo ngại nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn trong khu dân cư mình ở mà bà T. đã đi kiện một hành vi hành chính của cơ quan chức năng (việc cấp giấy phép của Sở Công Thương) đối với người khác (DNTN M.).

Vụ kiện đã khép lại nhưng nảy sinh vấn đề đáng chú ý: Người dân có quyền khởi kiện quyết định hành chính cấp cho người khác, hành vi hành chính của cơ quan chức năng đối với người khác hay không? Chúng tôi đã trao đổi với các chuyên gia và nhận được hai luồng quan điểm khác nhau.

Luật sư Nguyễn Minh Luận (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng đối tượng khởi kiện trong án hành chính phải là quyết định, hành vi hành chính liên quan trực tiếp và ảnh hưởng trực tiếp đến người đi kiện. Ở đây, bà T. khởi kiện một hành vi hành chính nhưng hành vi này là của cơ quan chức năng ứng xử với DNTN M. chứ không phải với bà, không liên quan trực tiếp, không ảnh hưởng trực tiếp tới bà. Có chăng chỉ là khả năng ảnh hưởng gián tiếp như nguy cơ cháy nổ tiềm ẩn của kho gas. Mà như vậy thì việc bà T. khởi kiện quyết định cấp giấy phép của Sở Công Thương hay hành vi cấp phép của Sở Công Thương cho kho gas của DNTN M. đều không được.

Ngược lại, Thẩm phán Phạm Công Hùng (Tòa Phúc thẩm TAND TP.HCM) khẳng định là kiện được cho dù quyết định hành chính, hành vi hành chính chỉ liên quan gián tiếp, ảnh hưởng gián tiếp tới người dân. Theo ông, việc cơ quan chức năng cấp giấy phép không đúng cho kho gas đã làm bà T. và mọi người sống xung quanh kho gas này bị đe dọa về sự an toàn cháy nổ. Vì vậy, bà hay bất cứ người nào sống xung quanh kho gas đều có quyền khởi kiện hành vi hành chính sai nói trên.