1. Vai trò của công chức, viên chức, người lao động là thanh niên trong các cơ quan Thi hành án dân sự
Vai trò của công chức là thanh niên được thể hiện qua hai lĩnh vực cơ bản: (i) công tác chính trị chuyên môn; và (ii) các hoạt động đoàn thể khác.
1.1. Công tác chính trị chuyên môn
Vai trò đầu tiên và trước hết của công chức thanh niên được thể hiện trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị chuyên môn do cơ quan, đơn vị giao. Nhiệm vụ cơ bản của các công chức thanh niên chủ yếu là tham mưu, giúp Lãnh đạo các cấp triển khai thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị; thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của pháp luật. Tùy thuộc vào nhiệm vụ, quyền hạn của từng chức danh cụ thể (Chấp hành viên, Thẩm tra viên, Thư ký, Kế toán, chuyên viên pháp lý, chuyên viên tin học, thủ kho thủ quỹ, ...) mà các công chức thanh niên sẽ thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn như: xác minh điều kiện thi hành án, tổ chức thi hành án; thẩm tra vụ việc đã và đang thi hành án, thẩm tra xác minh các vụ việc có đơn thư khiếu nại, tố cáo; nghiên cứu, xây dựng pháp luật THADS; hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ; giải quyết khiếu nại tố cáo; tổng hợp, thống kê, báo cáo; kế toán, kiểm toán; quản lý kho vật chứng; v.v...
Trong những năm vừa qua, công tác THADS ngày càng đạt được nhiều kết quả; tỉ lệ thi hành được về việc, tiền ngày càng cao và bền vững; hệ thống pháp luật về THADS ngày càng hoàn thiện... Những kết quả mà toàn ngành đạt được có một phần không nhỏ đóng góp của các công chức là thanh niên - đội ngũ chiếm 30-40% công chức các cơ quan THADS.
Vai trò của công chức là thanh niên trong các cơ quan THADS ngày càng được khẳng định thông qua những ưu điểm, những thế mạnh của thanh niên. Hầu hết các công chức trẻ hiện nay đều được qua đào tạo chính quy, cơ bản, có khả năng phát huy vai trò của mình trong việc học tập, nghiên cứu, tiếp cận và áp dụng các vấn đề lý luận, lý thuyết. Bên cạnh đó, nói đến thanh niên, không thể không nói đến sự sáng tạo, khả năng tiếp cận công nghệ thông tin, khả năng ngoại ngữ và tính xung kích, dám nghĩ dám làm; từ đó, có khả năng tìm ra những phương thức mới, cách làm mới để cải tiến quy trình, nâng cao hiệu suất, hiệu quả công việc. Cùng với việc không ngừng nỗ lực học tập kinh nghiệm thực tiễn, kỹ năng nghề từ các cán bộ, công chức đi trước, ý thức cầu tiến, ham học hỏi, các công chức thanh niên dần trưởng thành và thực hiện ngày càng tốt hơn vai trò tham mưu, giúp việc; là động lực đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp, cải cách hành chính của toàn hệ thống.
Thông qua các kết quả và việc phát huy vai trò của thanh niên trong công tác chính trị, chuyên môn, nhiều công chức trẻ đã được cấp ủy, Lãnh đạo quan tâm, tạo điều kiện cử tham gia các lớp bồi dưỡng, đào tạo; giới thiệu quy hoạch... Sự quan tâm và ghi nhận của cấp ủy, Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị chính là khẳng định về việc công chức thanh niên đã phát huy tốt vai trò của mình trong công tác chuyên môn, nghiệp vụ.
1.2. Các hoạt động đoàn thể khác
Bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, chuyên môn, công chức thanh niên còn thể hiện vai trò của mình trong các hoạt động đoàn thể khác thông qua tổ chức của mình là đoàn thanh niên. Công tác đoàn và phong trào thanh niên hiện nay ngoài nhiệm vụ phát huy vai trò của đoàn viên thanh niên trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn của cơ quan, đơn vị còn có 04 lĩnh vực hoạt động khác: giáo dục chính trị tư tưởng; hoạt động phong trào (văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao); hoạt động xã hội, vì cộng đồng; xây dựng cơ sở Đoàn và Đoàn tham gia xây dựng Đảng. Các công chức thanh niên tham gia công tác đoàn và phong trào thanh niên đã phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện trong các hoạt động này, thực hiện các công trình, phần việc thanh niên, khẳng định vị trí, vai trò của thanh niên nói chung và của các tổ chức cơ sở đoàn nói riêng trong cơ quan, đơn vị và cộng đồng. Cụ thể:
- Trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng: các tổ chức cơ sở đoàn đã tổ chức các hoạt động cụ thể để tăng cường công tác giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị tư tưởng, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và niềm tin về mục tiêu, lý tưởng cách mạng, góp phần xây dựng đội ngũ công chức thanh niên có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, có đạo đức, lối sống lành mạnh. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan THADS luôn quan tâm, chỉ đạo các tổ chức cơ sở đoàn triển khai thực hiện nhằm tạo nên đội ngũ công chức vừa “hồng” vừa “chuyên”.
- Trong các hoạt động phong trào, hoạt động cộng đồng: các tổ chức cơ sở đoàn đã huy động, tập hợp thanh niên tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao; các chương trình ủng hộ người nghèo, đồng bào vùng sâu vùng xa, đồng bào bị thiên tai, các công trình, phần việc thanh niên (làm đường, làm nhà, vệ sinh môi trường...) tại các địa bàn dân cư. Qua các hoạt động này, đoàn viên thanh niên có cơ hội phát huy năng khiếu, rèn luyện về thể - mỹ, tạo nên phong trào sôi nổi, không khí làm việc vui tươi, phấn khởi; khẳng định vai trò, vị trí của tuổi trẻ các cơ quan THADS trong việc thực hiện các trách nhiệm với xã hội, từ đó, góp phần tạo nên niềm tin yêu của nhân dân đối với hệ thống chính trị nói chung và cơ quan THADS nói riêng.
- Thông qua công tác đoàn và phong trào thanh niên - trường học xã hội chủ nghĩa, các đoàn viên thanh niên được rèn đức, luyện tài và có cơ hội thể hiện, phát huy khả năng của mình trong nhiều lĩnh vực hoạt động. Các tổ chức cơ sở đoàn từ đó chọn ra được những thủ lĩnh xứng đáng, giới thiệu đoàn viên ưu tú để cấp ủy xem xét kết nạp Đảng. Tổ chức cơ sở đoàn ngày càng vững mạnh, Đoàn tham gia tích cực trong công tác xây dựng Đảng và góp phần rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ nguồn kế cận cho các cơ quan thi hành án.
1.3. Đánh giá chung
Nhìn chung, lực lượng công chức thanh niên trong hệ thống cơ quan THADS ngày càng lớn mạnh, có kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, tư tưởng, đạo đức, lối sống lành mạnh, tư duy năng động, sáng tạo, có ý chí vươn lên trong công tác; luôn thể hiện tiềm năng to lớn, xung kích, góp phần quan trọng trong việc thực hiện thành công các nhiệm vụ chính trị của hệ thống các cơ quan THADS. Lực lượng công chức thanh niên cũng mong muốn được tin tưởng, được cống hiến cho cơ quan, đơn vị, có thu nhập ổn định, đời sống văn hóa tinh thần phong phú, môi trường làm việc tích cực. Tuy nhiên, so với yêu cầu thì vai trò của công chức thanh niên vẫn còn một số hạn chế, chưa xứng với tiềm năng, thế mạnh của mình, thể hiện qua một số mặt như: (i) Đội ngũ công chức thanh niên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao còn chưa đáp ứng được yêu cầu và định hướng phát triển của hệ thống cơ quan THADS nói riêng và Bộ Tư pháp nói chung; (ii) Vẫn còn tồn tại một số đoàn viên thiếu lý tưởng, hoài bão, ngại tham gia các hoạt động xã hội và tập thể, ý thức rèn luyện và phấn đấu chưa rõ nét…; (iii) Công tác đoàn và phong trào thanh niên chưa chủ động, sáng tạo; nội dung và hình thức sinh hoạt chưa được đổi mới, thiếu hấp dẫn, chủ yếu còn mang tính chất bề bổi, chưa phát huy được sức sáng tạo, xung kích của đoàn viên thanh niên, đặc biệt là trong việc thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan, đơn vị.
1.4. Một số giải pháp, kiến nghị biện pháp nâng cao, phát huy vai trò của công chức là thanh niên trong các cơ quan THADS
- Đối với các công chức thanh niên: Các công chức thanh niên cần không ngừng nỗ lực học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo trong quá trình làm việc; tích cực học hỏi các kiến thức, kỹ năng nghề, kinh nghiệm thực tiễn từ các thế hệ đi trước. Việc học tập trong công tác chuyên môn cần được thực hiện hàng ngày, hàng giờ, với thái độ chủ động, cầu tiến, xung phong đảm nhận các nhiệm vụ, không ngại khó, ngại khổ. Chủ động sắp xếp thời gian, công việc tham gia các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên; chủ động đề xuất, tham mưu cho cán bộ đoàn triển khai thực hiện các hoạt động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của đơn vị mình.
- Đối với các tổ chức cơ sở đoàn: Cần không ngừng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, đổi mới cách thức điều hành, nâng cao năng lực tổ chức hoạt động của ban chấp hành các cơ sở đoàn; xây dựng Đoàn thực sự vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức. Nâng cao sức hấp dẫn các phong trào thanh niên do Đoàn tổ chức; gắn kết các nhiệm vụ chính trị, công tác chuyên môn, nghiệp vụ của của cơ quan, đơn vị vào các hoạt động Đoàn.
- Đối với các cấp ủy đảng, Lãnh đạo và các tổ chức chính trị - xã hội khác của các cơ quan THADS: Đề nghị Đảng ủy Tổng cục tiếp tục quán triệt sâu sắc và chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết, Chiến lược phát triển thanh niên, Nghị quyết chuyên đề số 57-NQ/ĐU ngày 16/9/2013 của Đảng ủy Tổng cục THADS và chỉ đạo xây dựng, triển khai thực hiện Chiến lược Phát triển thanh niên giai đoạn 2016-2020 trong toàn hệ thống cơ quan THADS. Đề nghị Chi ủy, Lãnh đạo các đơn vị thuộc Tổng cục thường xuyên nắm tình hình, định hướng, kiểm tra và tạo điều kiện hơn nữa cho công chức thanh niên của đơn vị tham gia các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên; phân công đảng viên phụ trách hoạt động của tổ chức cơ sở đoàn. Đề nghị các tổ chức chính trị - xã hội tăng cường phối hợp chặt chẽ với tổ chức cơ sở đoàn trong quá trình tổ chức triển khai các hoạt động chung của đơn vị, phân công rõ nhiệm vụ và xác định rõ trách nhiệm thực hiện. Đề nghị các cơ quan THADS địa phương căn cứ chỉ đạo của Tổng cục trong việc thực hiện Chiến lược Phát triển thanh niên giai đoạn 2016-2020 trong toàn hệ thống cơ quan THADS để triển khai các nhiệm vụ được giao tại cơ quan, đơn vị mình; đồng thời, tạo điều kiện phát huy vai trò của thanh niên trong tất cả các lĩnh vực hoạt động theo các định hướng nêu trên.
Với sự quan tâm, tạo điều kiện và sự tin tưởng của các cấp ủy, Lãnh đạo, sự phối hợp tích cực, hiệu quả của các tổ chức chính trị - xã hội, các công chức thanh niên nói chung và các tổ chức cơ sở đoàn nói riêng sẽ tiếp tục phát huy tốt hơn nữa vai trò của mình trong hệ thống các cơ quan THADS.
2. Vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật về thi hành án dân sự
Như đã nêu ở phần trên, công tác đoàn và phong trào thanh niên có nhiều hoạt động, trong đó có các hoạt động gắn kết các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ của của cơ quan, đơn vị vào các hoạt động phong trào của đoàn thanh niên. Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS là công tác thể hiện được sự gắn kết chặt chẽ giữa hai nhóm hoạt động cơ bản này.
2.1. Một số kết quả trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thi hành án dân sự
Mục tiêu của công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật nói chung và tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS nói riêng là nâng cao nhận thức, hiểu biết về pháp luật, đảm bảo thực hiện và chấp hành pháp luật một cách đúng đắn, hiệu quả. Do đó, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS được Đoàn thanh niên triển khai thực hiện theo nhiều hình thức với nhiều đối tượng khác nhau nhằm đạt được mục tiêu nêu trên.
- Tuyên truyền, phổ biến cho các công chức là đoàn viên thanh niên: Là những người hàng ngày, hàng giờ áp dụng pháp luật THADS để giải quyết các công việc, nhiệm vụ được giao, bản thân các công chức là đoàn viên thanh niên phải nắm được chính xác các quy định cũng như tinh thần, ý nghĩa của các quy định pháp luật. Hệ thống pháp luật THADS từ năm 2008 đến nay không ngừng được hoàn thiện, do đó, trách nhiệm của đoàn viên thanh niên là phải thường xuyên, kịp thời cập nhật pháp luật về THADS. Để tạo điều kiện cho các đoàn viên thanh niên nâng cao hiểu biết về pháp luật về THADS, Đoàn Thanh niên Tổng cục đã tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, thiết thực, như cuộc thi viết “Tìm hiểu truyền thống Ngành THADS”, Hội thi “Thanh niên THADS xung kích, sáng tạo” (năm 2013); Tọa đàm “Thanh niên với công tác THADS” (năm 2015). Trong Chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh niên năm 2016, Đoàn cơ sở Tổng cục có kế hoạch tổ chức Tọa đàm trao đổi về những điểm mới của các văn bản pháp luật về THADS mới được ban hành trong năm 2015, 2016. Các hoạt động này tạo ra sân chơi lành mạnh, bổ ích để các đoàn viên thanh niên tìm hiểu về truyền thống THADS, pháp luật về THADS và tăng cường cơ hội giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng hoạt động, phát huy sáng kiến kinh nghiệm và tinh thần xung kích trong quá trình thực thi công vụ.
- Tuyên truyền, phổ biến cho đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: Công tác THADS gắn liên với quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; phát sinh không ít vấn đề bức xúc dẫn đến khiếu nại, tố cáo hoặc chống đối thi hành. Công chức THADS khi thực hiện nhiệm vụ, nhất là quá trình tổ chức thi hành án, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo... phải luôn gắn kết nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS để đương sự hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình, tự nguyện thi hành án. Các công chức trẻ trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ này cần vận dụng hiệu quả các kỹ năng thuyết trình, thuyết phục; đồng thời, luôn thể hiện tinh thần trách nhiệm và cả sự cảm thông, chia sẻ của người có thẩm quyền đối với đương sự để họ hiểu, tự nguyện và hợp tác trong việc thi hành quyền, nghĩa vụ của mình.
- Tuyên truyền, phổ biến cho nhân dân: Công tác đoàn và phong trào thanh niên của Bộ Tư pháp, Đoàn cơ sở Tổng cục và Chi đoàn các cơ quan THADS địa phương đều xây dựng các hoạt động tình nguyện, các chiến dịch mùa hè xanh và lồng ghép các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Qua việc tham gia hoặc tổ chức các hoạt động đó, đoàn thanh niên góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS đến các tầng lớp nhân dân cũng như các cấp chính quyền địa phương.
2.2. Các biện pháp nâng cao, phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật về Thi hành án dân sự
Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định nhưng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS do Đoàn thanh niên thực hiện vẫn còn hạn chế, nhất là về hình thức và quy mô thực hiện. Đoàn cơ sở Tổng cục cũng mới chỉ thực hiện được nhiệm vụ của mình trong phạm vi cơ quan, đơn vị Tổng cục và một số đơn vị thuộc Bộ mà chưa tạo ra phong trào chung trong toàn hệ thống các cơ quan THADS địa phương. Để nâng cao, phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS, có thể thực hiện một số giải pháp như sau:
- Đối với các đoàn viên thanh niên: nêu cao tinh thần tự học, tự nghiên cứu để nắm vững pháp luật về thi hành án. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật luôn là yêu cầu khách quan, tất yếu. Do đó, các đoàn viên thanh niên luôn luôn phải học hỏi, nghiên cứu, tìm hiểu những nguyên lý pháp luật cơ bản; nắm bắt, hiểu được những quy định mới; phát hiện, đánh giá những vấn đề mới, những yêu cầu thực tiễn đặt ra; từ đó tham mưu, giúp lãnh đạo triển khai thi hành, kiến nghị hoàn thiện pháp luật. Bên cạnh đó, thông qua các lớp bồi dưỡng Thư ký thi hành án, Chấp hành viên, các công chức thanh niên cần tích cực học tập, nghiên cứu, tìm hiểu sâu sắc pháp luật về THADS, trang bị đầy đủ các kỹ năng vận động, thuyết phục để áp dụng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
- Đối với các tổ chức cơ sở đoàn: Tạo ra các diễn đàn để công chức trẻ trao đổi, thảo luận, tìm hiểu về pháp luật THADS, được học hỏi qua các chuyên gia, các cán bộ, công chức đã tham gia vào quá trình xây dựng văn bản pháp luật. Tiếp tục triển khai, tổ chức, phối hợp với chính quyền địa phương (phòng, sở tư pháp, các cơ sở giáo dục đào tạo...) tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về THADS. Đồng thời, có thể tận dụng các trang thông tin điện tử để tuyên truyền, phổ biến pháp luật thông qua các bài viết nghiên cứu, phân tích, trao đổi, bình luận pháp luật. Cần phát động phong trào thi đua giữa các đoàn viên thanh niên, các tổ chức cơ sở đoàn để hoạt động này đạt hiệu quả.
Việc thực hiện công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật về THADS là một nhiệm vụ vừa có tính chất phong trào, bề nổi, nhưng cũng mang đậm nét tính chất chính trị, chuyên môn. Do đó, Đoàn thanh niên cần đa dạng hóa các hoạt động của mình, đồng thời cũng cần đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy của các thông tin được tuyên truyền, phổ biến. Các hoạt động này cần có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, Lãnh đạo, các công chức có kinh nghiệm. Đồng thời, Đoàn thanh niên cũng cần kiến nghị, đề nghị cấp ủy, Lãnh đạo quan tâm, tin tưởng, sẵn sàng giao nhiệm vụ cho thanh niên thực hiện, có sự kiểm tra, đánh giá, hỗ trợ cũng như động viên, khuyến khích, khen thưởng kịp thời để các đoàn viên thanh niên nói chung và các tổ chức cơ sở đoàn tích cực thực hiện nhiệm vụ quan trọng và có ý nghĩa này.
Đoàn cơ sở Tổng cục Thi hành án dân sự

Bài viết đã được in trong Số chuyên đề “70 năm Truyền thống Thi hành án dân sự”, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, Hà Nội, 2016. Theo Điều 1 Luật Thanh niên năm 2005, thanh niên là người từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi. Ngoài ra, theo Khoản 1 Điều 4 Điều lệ Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh năm 2012, thanh niên là đoàn viên quá 30 tuổi, nếu có nguyện vọng thì có thể được xem xét tiếp tục sinh hoạt Đoàn, nhưng không quá 35 tuổi. Hầu hết các cơ quan trong hệ thống THADS đều có tổ chức cơ sở đoàn. Đó là Đoàn cơ sở Tổng cục THADS tại Tổng cục, các Chi đoàn (của các Vụ và các đơn vị tương đương) trực thuộc Đoàn cơ sở Tổng cục; các Chi đoàn tại các cơ quan THADS địa phương (một số đơn vị có số lượng đoàn viên ít có thể tham gia sinh hoạt cùng với các cơ quan khác như Sở Tư pháp/ Phòng Tư pháp, Tòa án/ Viện kiểm sát v.v... Các tổ chức cơ sở đoàn hiện nay được thành lập theo đơn vị công tác, do đó, Đoàn cơ sở Tổng cục chỉ là cấp trên trực tiếp của các Chi đoàn trực thuộc; còn các Chi đoàn của các cơ quan THADS địa phương có thể trực thuộc Đoàn cấp huyện, Đoàn cấp tỉnh của địa phương mình. Do đó, việc đánh giá các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên trong bài viết này tập trung chủ yếu vào hoạt động của Đoàn cơ sở Tổng cục. Luật THADS 2008; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật THADS năm 2014 và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.