Thông qua công tác kiểm sát thi hành án dân sự, chúng tôi thấy có một số nội dung của văn bản pháp luật về Thi hành án dân sự còn chưa được thống nhất với các luật chuyên ngành khác gây không ít khó khăn cho công tác tổ chức và thi hành án của Cơ quan Thi hành án dân sự cũng như các cơ quan, tổ chức cá nhân có liên quan đến công tác thi hành án dân sự, cụ thể như sau:

Hiến pháp năm 2013 quy định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật[1]” và “Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự. Người vi phạm pháp luật trong việc bắt, giam, giữ, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án gây thiệt hại cho người khác phải bị xử lý theo pháp luật[2]”. Để bảo đảm thực hiện tốt quyền con người và những quyền cơ bản của công dân theo quy định nêu trên của Hiến pháp và những văn bản pháp luật mới có liên quan, ngày 20 tháng 6 năm 2017, Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ 3 đã thông qua Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2018 (sau đây gọi tắt là Luật TNBTNN năm 2017), thay thế cho Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2009 (sau đây gọi tắt là Luật TNBTNN năm 2009).  

---

[1] Khoản 1 Điều 14. [2] Khoản 5 Điều 31.

“Nợ xấu” là vấn đề rất nóng không chỉ riêng ngành Ngân hàng mà còn rất nóng trên các diễn đàn Quốc hội và trên các phương tiện thông tin đại chúng trong suốt những ngày qua. Nợ xấu tạo ra sự bất ổn và tác động xấu đến nền kinh tế và được ví như “cục máu đông”. Do đó, việc xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã được cả hệ thống chính trị quan tâm và vào cuộc trong đó có cả hệ thống các cơ quan thi hành án[1]. Năm 2016 các cơ quan thi hành án đã xử lý tài sản và thu cho các tổ chức tín dụng khoảng 78.652 tỷ  đồng (tăng hơn năm 2015 là khoảng 9.687 tỷ đồng). Tuy nhiên, mặc dù các cơ quan thi hành án đã cố gắng, nỗ lực nhưng số nợ xấu còn tồn ở các cơ quan thi hành án dân sự là rất lớn hơn 50.000 tỷ đồng. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến số nợ xấu còn tồn ở các cơ quan thi hành án dân sự như: tài sản bảo đảm không đủ, thị trường bất động sản trầm lắng… nhưng có nguyên nhân là bản án, quyết định của Tòa án tuyên không rõ ràng đặc biệt là những bản án, quyết định liên quan đến xử lý tài sản của bên thứ ba bảo lãnh cho người phải thi hành án (bên đi vay).
  [1] Ngày 21/6/2017, tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa 14 đã thông qua Nghị quyết về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng

Thông báo về thi hành án dân sự là một hình thức chuyển tải nội dung thông tin nhất định đến đối tượng được thông tin, nhằm làm cho đối tượng được nhận thông tin biết được thông tin để thực hiện những hành vi nhất định liên quan đến việc thi hành án. Chấp hành viên chịu trách nhiệm chính trong việc thông báo về thi hành án. Thư ký, Chuyên viên và công chức khác được giao giúp việc cho Chấp hành viên có trách nhiệm thực hiện. Đây là thủ tục hay xảy ra sai sót đối với Chấp hành viên, vì vậy cần đặc biệt lưu ý thực hiện đúng quy định, với những nội dung quan trọng sau đây:

Theo quy định của Bộ luật dân sự thì trường hợp khi đến hạn thực hiện nghĩa được bảo đảm mà bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ thì tài sản bảo đảm được xử lý. Một trong các phương thực thức xử lý là bên nhận bảo đảm và bên bảo đảm thỏa thuận để bên bảo đảm tự bán tài sản. Tuy nhiên, trên thực tế khi bên bảo đảm tự xử lý tài sản các tổ chức tín dụng, ngân hàng (bên nhận bảo đảm) chỉ quan tâm đến việc thu hồi khoản nợ mà thiếu sự hỗ trợ về mặt pháp lý cho người mua tài sản thế chấp dẫn đến rủi ro cho cá nhân, tổ chức khi thực hiện việc giải chấp tài sản người phải thi hành án đang thế chấp tại các tổ chức tín dụng.

Miễn, giảm thi hành án là một quy định nhằm xem xét, xóa bỏ hoặc giảm bớt một phần khoản thu nộp ngân sách nhà nước đối với người phải thi hành án khi có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Việc được xem xét miễn, giảm một mặt là quyền của người phải thi hành án, mặt khác là trách nhiệm của các cơ quan chức năng, trong đó bao gồm cơ quan thi hành án dân sự, Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp, Tòa án nhân dân.Trong thực tiễn rà soát, xây dựng hồ sơ miễn, giảm thi hành án trên cơ sở các quy định của pháp luật hiện hành nhận thấy còn có những cách hiểu không thống nhất, dễ dẫn đến bỏ sót những trường hợp lẽ ra có đủ điều kiện, điều này gây ảnh hưởng đến chính sách của Nhà nước không được thực hiện một cách triệt để cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến người phải thi hành án.

Trong cuộc chỉnh đốn Đảng lần này, toàn dân đang mong Đảng sẽ quét sạch được các bệnh của chủ nghĩa cá nhân mà Bác Hồ đã dạy.

Trong quá trình tổ chức thi hành các bản án, quyết định của Tòa án thì pháp luật đã giao cho Chấp hành viên cơ quan Thi hành án dân sự được quyền áp dụng biện pháp cưỡng chế để thi hành án. Trong 06 biện pháp cưỡng chế cưỡng chế thi hành án được quy định tại Điều 71 Luật Thi hành án dân sự thì biện pháp “Kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ” được Chấp hành viên áp dụng nhiều nhất. 

Thời gian qua, công tác thi hành án dân sự nói chung và thi hành án các vụ việc liên quan đến án tham nhũng, kinh tế nói riêng luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Nhận thức rõ việc thi hành án để thu hồi tiền, tài sản tham nhũng, tài sản cho Nhà nước trong các vụ án xâm phạm các quy định trong quản lý kinh tế là nhiệm vụ vô cùng quan trọng, nhằm khắc phục hậu quả do tham nhũng, vi phạm pháp luật gây ra, thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật, có tác động răn đe, phòng ngừa tội phạm, tăng cường kỷ cương phép nước, củng cố lòng tin của nhân dân, góp phần đắc lực vào công tác đấu tranh chống tham nhũng, Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Tổng cục Thi hành án dân sự đã quan tâm chỉ đạo rất sát sao đối với việc thi hành án các vụ việc loại này, theo đó, đã triển khai nhiều các giải pháp, như: ban hành văn bản chỉ đạo chung hoặc đối với từng vụ việc cụ thể; làm việc trực tiếp với các đơn vị, địa phương; yêu cầu báo cáo tiến độ, kết quả theo định kỳ hàng tháng… qua đó đôn đốc đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ việc, đồng thời, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các địa phương.  

Theo quy định tại khoản 3 Điều 47 Luật Thi hành án dân sự (THADS) thì trường hợp xử lý tài sản cầm cố, thế chấp mà bên nhận cầm cố, thế chấp là bên được thi hành án hoặc trường hợp bán tài sản mà bản án, quyết định tuyên kê biên để đảm bảo thi hành một nghĩa vụ cụ thể thì số tiền thu được từ việc bán tài sản cầm cố, thế chấp, bị kê biên được ưu tiên hanh toán cho bên nhận cầm cố, thế chấp hoặc bên có nghĩa vụ được bản đảm sau khi trừ án phí của bản án, quyết định đó, chi phí cưỡng chế và khoản tiền quy định tại khoản 5 Điều 115 Luật THADS. Tuy nhiên, trên thực tế, khi tài sản được xử lý để đảm bảo thi hành án còn đặt ra thứ tự thanh toán khoản nghĩa vụ tài chính người phải thi hành án phải thực hiện đối với Nhà nước thì khi xử lý số tiền thu được từ việc bán tài sản, cầm cố sẽ được cơ quan THADS xử lý như thế nào? Vấn đề này được đặt ra từ một vụ việc cụ thể, tác giả đưa ra để đồng nghiệp cùng nghiên cứu, trao đổi, đưa ra quan điểm giải quyết.