Trong quá trình tổ chức thi hành án dân sự đối với đương sự có yếu tố nước ngoài cơ quan Thi hành án dân sự cần phải áp dụng biện pháp ngăn chặn để tránh việc trốn tránh thực hiện nghĩa vụ thi hành án dân sự. nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người được thi hành án, người có quyền và nghĩa vụ liên quan tôi xin được trao đổi một vài ý kiến về lĩnh vực ngăn chặn đương sự có yếu tố nước ngoài xuất cảnh; rất mong sự góp ý của các đồng nghiệp.
I. Cơ sở áp dụng tạm hoãn xuất cảnh:
1. Pháp luật quy định về các trường hợp bị tạm hoãn xuất cảnh và thời hạn hoãn xuất cảnh, gia hạn hoãn xuất cảnh theo quy định tại Điều 28 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam ngày 16 tháng 6 năm 2014.
2. Thẩm quyền ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh, giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh theo khoản 1, Điều 29 Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam năm 2014 .
" Thủ trưởng cơ quan Thi hành án trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với điểm a và điểm b khoản 1 Điều 28 Luật này. Người có thẩm quyền ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh thì có thẩm quyền ra quyết định gia hạn tạm hoãn xuất cảnh, giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh và chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của minh
3. Việc xuất cảnh của người phải thi hành án Điêu 51 Nghị định số 62/ 2015/ NĐ- CP ngày 18/7/2015 của Chính Phủ.
II. Những thuận lợi, khó khăn trong việc áp dụng tạm hoãn xuất cảnh
Thực tiễn trong trường hợp: Tại Bản án X ngày 12 tháng 9 năm 2014 của Tòa án nhân dân thành phố H. Khoản phải thi hành đối với ông P phải nộp tiền án phí hình sự sơ thẩm là 200.000, đ (Hai trăm nghìn đồng); Tiền án phí dân sự sơ thẩm là 50.000.000đ (Năm mươi triệu đồng); ông P được nhận lại 01 điện thoại nhãn hiệu Nokia màu vàng. Trong quá trình tổ chức Cục Thi hành án dân sự thành phố H đã phối hợp xác minh điều kiện thi hành án của ông P với Phòng Xuất nhập cảnh thành phố H và Tổng cục VIII - Bộ Công an được biết ông P. Quốc tịch Pháp, chuẩn bị xuất cảnh Thời hạn tạm trú chỉ còn 10 ngày tại Việt Nam để áp dụng ngăn chặn Cơ quan Thi hành án dân sự thành phố H ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh đối với ông P thời hạn tạm hoãn xuất cảnh 3 (Ba) năm. Sau khi có quyết định tạm hoãn xuất cảnh ông P đã tự nguyện thi hành toàn bộ nghĩa vụ của mình và nhận lại tài sản theo quy định và Cơ quan Thi hành án dân sự thành phố H ra quyết định giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh đối với ông P. Do đó, đã giải quyết dứt điểm việc thi hành nghĩa vụ dân sự trên.
1. Những thuận lợi trong công tác thi hành án khi áp dụng biện pháp ngăn chặn xuất cảnh.
- Cơ sở pháp luật đã được quy định về những trường hợp tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh, giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh.
- Thẩm quyền ra quyết định áp dụng tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh, giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh được cụ thể hóa và quy định chi tiết.
- Trong thực tiễn tổ chức Thi hành án dân sự đạt hiệu quả cao, giảm các chi phí cho việc thi hành án.
Trong những trường hợp có thể không bị xem xét tạm hoãn xuất cảnh đối với người phải thi hành án đang có nghĩa vụ thi hàng bản án, quyết định về tiền và tài sản theo điểm a, b, c, d, đ khoản 2, Điều 51 Nghị định số 62/ 2015/ NĐ- CP ngày 18/7/2015 của Chính Phủ quy định Đơn cam kết phải có xác nhận của cơ quan đại diện ngoại giao của nước mà người đó có quốc tịch về việc đôn đốc người đó thực hiện nghĩa vụ thi hành các khoản thu cho nhà nước theo quy định của pháp luật Việt Nam. Đây là điểm mới được quy định chi tiết để bảo đản người thực hiện nghĩa vụ của người phải thi hành án sau khi đã có ủy quyền và được sự đồng ý của người được thi hành án.
2. Những khó khăn trong công tác thi hành án khi áp dụng biện pháp ngăn chặn xuất cảnh.
- Trường hợp "Thủ trưởng cơ quan thi hành án không ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh theo quy định tại Điều 25 Luật xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam"
Cơ quan thi hành án dân sự không áp dụng quyết định tạm hoãn xuất cảnh. Bởi vì, Người nước ngoài chấp hành xong hình phạt tù hoặc được giảm án đã xuất cảnh hoặc bị trục xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam trên thực tế cơ quan Thi hành án dân sự không biết nên không ngăn chặn kịp thời. Do vậy, dẫn đến án tồn đọng kéo dài.
- Trong việc xuất cảnh theo quy định về xuất cảnh thì người xuất cảnh không phải kê khai địa chỉ cư trú của mình cũng như những thông tin về tài sản.
- Thực hiện áp dụng biện pháp ngăn chặn xuất cảnh khi Thủ trưởng cơ quan thi hành án ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh mà thời hạn cư trú tại Việt Nam đã hết hoăc đã chấp hành xong hình phạt tù thì người bị ngăn chặn đó phải cư trú tại đâu để bảo đảm cho việc thi hành án dân sự.
- Việc gửi Văn bản, quyết định và Thông báo các quyết định về ngăn chặn, gia hạn, giải tỏa xuất nhập cảnh cho cơ quan, tổ chức, cá nhân chưa được quy định rõ.
III. Phương pháp và giải pháp áp dụng :
- Để nâng cao hiệu quả thi hành án và thống nhất của cơ quan có thẩm quyền nên có hướng dẫn trình tự, thủ tục tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh.
+ Người nước ngoài xuất cảnh đang chấp hành Bản án, quyết định của Tòa án, quyết định của Hội đồng xử lý cạnh tranh nên quy đinh trước khi người phải thi hành án xuất cảnh 5 ngày thông báo cho cơ quan thi hành án dân sự được biết để thực hiện theo trình tự, thủ tục.
+ Người nước ngoài xuất cảnh phải kê khai thông tin về nơi cư trú của mình và nghĩa vụ chấp hành bản án, quyết định của Tòa án, quyết định của Hội đồng xử lý cạnh tranh.
- Thẩm quyền ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh, gia hạn tạm hoãn xuất cảnh, giải tỏa tạm hoãn xuất cảnh quy định rõ hơn " Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự và Thủ trưởng cơ quan thi hành án hình sự"
Trên đây là ý kiếm xin được trao đổi và góp ý của đồng nghiệp để thi hành án đối với đương sự có yếu tố nước ngoài.
Nguyễn Xuân Đạt