Theo thống kê của Cục THADS, trong năm 2015, các cơ quan THADS đã tiếp 227 lượt công dân và thụ lý 77 đơn (76 đơn khiếu nại và 01 đơn tố cáo), tăng 5 đơn so với cùng kỳ năm 2014; kết quả, đã giải quyết 75 đơn khiếu nại, đạt tỷ lệ trên 98% và giải quyết đạt 100% đơn tố cáo. Riêng từ ngày 1-10-2015 đến 31-5-2016, đã tiếp trên 68 lượt công dân và thụ lý 42 đơn; giải quyết đạt gần 93%. Trong công tác giải quyết KNTC, các cơ quan THADS luôn chú trọng tiến độ, thời hạn, chất lượng giải quyết; cụ thể là tăng cường đối thoại, giải thích, giáo dục, thuyết phục và kết hợp với đi xác minh thực tế. Đồng thời, còn chú trọng tập hợp đầy đủ các thông tin và diễn biến của vụ việc, kể cả tâm tư nguyện vọng của đương sự; đặc biệt, lãnh đạo các đơn vị THADS luôn khẩn trương chỉ đạo giải quyết đối với những vụ việc KNTC tồn đọng, bức xúc và kéo dài. Nhờ đó, mà những năm gần đây, công tác giải quyết KNTC đã có những chuyển biến tích cực, tạo được niềm tin của nhân dân đối với ngành THADS. Tuy nhiên, việc KNTC vẫn là “đề tài hấp dẫn” của đương sự; còn nâng cao chất lượng giải quyết KNTC là nhiệm vụ trọng tâm, hàng đầu mà ngành THADS phải khẩn trương thực hiện.
Để tìm hiểu nguyên nhân sâu xa của việc KNTC, đồng chí Nguyễn Thái Huy - Phó trưởng Phòng Kiểm tra giải quyết KNTC, Cục THADS chia sẻ: Việc phát sinh KNTC một phần là do lượng án năm sau cao hơn năm trước; trong khi, biên chế ở một số đơn vị được phân bổ chưa đáp ứng theo yêu cầu công việc. Một số nơi, cấp uỷ Đảng, chính quyền lại thiếu quan tâm chỉ đạo công tác THADS ở địa phương; còn các cơ quan hữu quan đôi lúc lại thiếu sự phối hợp nên đã gây ra sự chậm trễ trong việc thi hành án dẫn đến việc KNTC của đương sự. Có nhiều trường hợp người phải thi hành án lợi dụng quyền KNTC để làm đơn KNTC sai sự thật hoặc gây rối, cản trở, trốn tránh hay kéo dài việc thi hành án.
Bên cạnh đó, do một số chấp hành viên, công chức THADS còn hạn chế về trình độ, năng lực, chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của công tác giải quyết KNTC và đôi khi còn thiếu trách nhiệm trong thi hành nhiệm vụ. Trong thực tế, có nhiều chấp hành viên chậm xác minh, phân loại án, xác định điều kiện thi hành án hoặc không kiên quyết áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án đối với trường hợp đương sự đủ điều kiện thi hành; hay trường hợp cẩu thả, tùy tiện dẫn đến sai sót của công chức, chấp hành viên cũng là nguyên nhân dẫn đến KNTC của đương sự. Có những cơ quan THADS đôi lúc còn phân công, bố trí người làm công tác tham mưa giải quyết KNTC hạn chế về nghiệp vụ, thiếu kinh nghiệm và chưa được tập huấn về công tác giải quyết KNTC.
Ngoài ra, một nguyên nhân cũng làm ảnh hưởng trực tiếp và làm phát sinh KNTC là nhiều bản án, quyết định của Tòa án đã được tổ chức thi hành án xong, lại bị Tòa án, viện kiểm sát nhân dân cấp trên kháng nghị yêu cầu xét xử lại theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, có nhiều trường hợp kéo dài nhiều năm liền nhưng vụ án vẫn chưa được xét xử xong. Nhiều trường hợp đang tổ chức thi hành án thì bị Tòa án, viện kiểm sát yêu cầu hoãn, tạm đình chỉ để xem xét lại quyết định, bản án của Tòa án cấp dưới và sau đó xét xử lại trái ngược nhau, dẫn đến tình trạng hoài nghi của các đương sự đối với việc xét xử, thi hành án khiến họ không an tâm khi thực hiện quyền, nghĩa vụ thi hành án. Nhiều trường hợp bản án, quyết định của toà án tuyên không rõ ràng, không có tính khả thi, có sai lầm hoặc sai sót về số liệu nhưng cơ quan THADS yêu cầu không được Tòa án giải thích kịp thời. Hay việc đã tổ chức kê biên, định giá, bán đấu giá nhiều lần vẫn không có người mua tài sản… Những vấn đề nói trên, phần nào gây bức xúc cho đương sự dẫn đến KNTC.
Để tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giải quyết KNTC, đồng chí Huy cho rằng, trước hết là cần phải chú trọng đến công tác phân công công chức làm công tác tham mưu giải quyết KNTC, đảm bảo được chính xác, đúng pháp luật và tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương trong công tác giải quyết KNTC THADS. Đối với những trường hợp khiếu nại bức xúc, kéo dài, có liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp ở địa phương, đề nghị cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương dành thời gian nghe thủ trưởng cơ quan THADS báo cáo, đề xuất để chỉ đạo giải quyết kịp thời. Đồng thời, các cơ quan chức năng có thẩm quyền cần tăng cường hơn nữa trong công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân về ý chấp hành pháp luật, nhất là về KNTC. Song song đó, các ngành, các cấp và các cơ quan, đoàn thể có liên quan cần có sự phối hợp chặt chẽ với cơ quan THADS trong giải quyết KNTC của người dân. Lãnh đạo cục cần xử lý nghiêm đối với những trường hợp KNTC bức xúc do lỗi ở công chức, chấp hành viên chậm trễ thi hành; chỉ đạo kiên quyết thi hành án đối với trường hợp cá nhân, tổ chức lợi dụng KNTC để không chấp hành án. Riêng những trường hợp do các ngành, các cơ quan hữu quan chưa thống nhất ý kiến, thiếu đồng tình với phán quyết của Tòa án thì phải có biện pháp tháo gỡ, giải quyết kịp thời và rõ ràng nhằm ngăn ngừa việc đương sự lợi dụng khiếu nại kéo dài, vượt cấp gây mất trật tự, an toàn ở địa phương. Đặc biệt, cục đã kiến nghị Tổng Cục THADS nên mở các lớp tập huấn nghiệp vụ về giải quyết KNTC cho thẩm tra viên, công chức tiếp dân, tham mưu giải quyết KNTC của các cơ quan THADS nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, đưa công tác giải quyết KNTC ngày càng đạt hiệu quả hơn.
Sớm Mai