Đánh giá chung, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định, năm 2019, Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo thực hiện công tác thi hành án dân sự (THADS), thi hành án hình sự (THAHS), quản lý nhà nước về theo dõi thi hành án hành chính (THAHC ) và các chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội.
“Với những kết quả đạt được, có thể khẳng định công tác thi hành án tiếp tục có những chuyển biến tích cực, qua đó góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, quyền con người, quyền công dân và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, Bộ trưởng Lê Thành Long nhấn mạnh.
Thi hành xong hơn 52 nghìn tỷ đồng
Báo cáo cụ thể về công tác THADS, theo dõi THAHC, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, tổng số việc phải thi hành là 960.656 việc. Trong đó: số việc có điều kiện thi hành là 737.979 việc. Số việc thi hành xong là 579.888 việc (tăng 8.180 việc).
Tổng số tiền phải thi hành: trên 251.435 tỷ đồng. Trong đó: Số tiền có điều kiện thi hành là trên 148.903 tỷ đồng. Đã thi hành xong trên 52.808 tỷ đồng (tăng trên 18.287 tỷ đồng). Số chuyển kỳ sau là 380.768 việc, tương ứng với số tiền trên 198.627 tỷ đồng.
Về kết quả thực hiện Nghị quyết số 69/2018/QH14 để thu hồi các khoản nợ của tổ chức tín dụng, đã thi hành xong: 4.428 việc, thu được số tiền trên 22.991 tỷ đồng.
Về công tác theo dõi THAHC, đã thực hiện theo dõi 637 việc; ban hành văn bản thông báo về trách nhiệm tự nguyện thi hành án đối với 605 việc; đăng tải công khai 113 quyết định buộc thi hành án; tổ chức làm việc với người phải thi hành án 283 việc; kiến nghị xử lý đối với 71 trường hợp. Đã thi hành xong 298 việc, trong đó thi hành xong 37/50 việc người phải thi hành án là Chủ tịch UBND, UBND.
Tổ chức, bộ máy cơ quan THADS tiếp tục được kiện toàn, việc ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách hành chính tiếp tục được chú trọng.
Kết quả tổ chức thi hành các việc liên quan đến tội phạm tham nhũng, kinh tế còn thấp
Bên cạnh đó, vẫn còn có một số tồn tại, hạn chế. Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, vẫn còn tình trạng sai sót, vi phạm trong nghiệp vụ THADS (25 trường hợp). Chưa có cơ chế cưỡng chế thi hành án đối với các trường hợp không tự nguyện chấp hành án hành chính.
Kết quả tổ chức thi hành các việc liên quan đến tội phạm tham nhũng, kinh tế còn thấp. Còn một số bất cập giữa quy định của pháp luật với thực tiễn thi hành về cơ chế xử lý việc không có điều kiện thi hành; đăng ký, quản lý tài sản, thu nhập; thẩm định giá, bán đấu giá tài sản. Trong khi đó, chế tài xử lý đối với các trường hợp chống đối chưa tương xứng.
Theo người đứng đầu Bộ Tư pháp, nguyên nhân chủ yếu là do, số việc và tiền thụ lý ngày càng nhiều và tiếp tục tăng cao (tăng 97,21% về tiền); số việc, tiền tồn đọng nhiều năm, chưa có điều kiện thi hành ngày càng lớn; nhiều vụ án kinh tế - tham nhũng giá trị phải thi hành rất lớn nhưng tài sản bảo đảm giá trị quá thấp. Hoạt động tín dụng tại một số ngân hàng còn thiếu chặt chẽ.
“Trên 90% các bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai, có tính chất phức tạp. Năng lực, kỹ năng làm việc của một số Chấp hành viên còn hạn chế; trách nhiệm trong việc chấp hành pháp luật TTHC và THAHC ở một số địa phương chưa cao. Công tác phối hợp có nơi, có lúc chưa thực sự hiệu quả”, Bộ trưởng Lê Thành Long thẳng thắn đánh giá.
Tổ chức 262 lớp dạy văn hóa và xoá mù chữ cho 3.599 phạm nhân
Về công tác thi hành án hình sự, theo Bộ trưởng Lê Thành Long, trong công tác hoàn thiện thể chế, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Luật Đặc xá và Luật THAHS năm 2019; ban hành 01 Nghị định quy định chi tiết Luật Đặc xá. Hiện đang hoàn thiện 01 Đề án và dự kiến xây dựng 07 Nghị định hướng dẫn Luật THAHS, 06 Thông tư liên tịch và 21 Thông tư.
Công tác thi hành án phạt tù Tổ chức 2.702 lớp giáo dục pháp luật; 3.358 lớp giáo dục công dân; 262 lớp dạy văn hóa và xoá mù chữ cho 3.599 phạm nhân; 695 lớp tuyên truyền phòng, chống tác hại của ma túy, lây nhiễm HIV/AIDS.
Đã khám, cấp phát thuốc cho 4.595.563 lượt phạm nhân, điều trị cho 16.862 lượt phạm nhân tại bệnh xá và chuyển đến điều trị tại các bệnh viện 3.872 lượt phạm nhân (tăng 457 lượt phạm nhân). Đã lập hồ sơ đề nghị tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù cho 260 phạm nhân; làm thủ tục đề nghị giảm thời hạn cho 90.380 PN. Lập hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện cho 2.174 PN. Công an các địa phương đã tiếp nhận và tổ chức quản lý, giám sát, giáo dục đối với 4.614 người được tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Công tác THAHS tại xã, phường, thị trấn: Hiện còn 43.177 trường hợp. Đã lập hồ sơ đề nghị miễn, giảm hình phạt, rút ngắn thời gian thử thách cho 4.475 trường hợp. Công tác thi hành các biện pháp tư pháp: Hiện còn 56 trường hợp bắt buộc chữa bệnh, 28 trường hợp đưa vào Trường giáo dưỡng.
Về tình hình công tác triển khai việc thi hành các biện pháp giám sát, giáo dục trong trường hợp người dưới 18 tuổi được miễn trách nhiệm hình sự: Đến nay, chưa có trường hợp nào áp dụng biện pháp này.
Cần tiếp tục quan tâm, tăng cường giám sát
Trong thời gian tới, để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết Chính phủ đề nghị các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội, các Đại biểu Quốc hội tiếp tục quan tâm, tăng cường giám sát đối với công tác THADS, THAHC, THAHS.
Theo đó, các cơ quan chức năng cần chỉ đạo các cơ quan tiến hành tố tụng tăng cường các biện pháp kê biên, phong tỏa tài khoản, tài sản của các đối tượng phạm tội ngay từ giai đoạn điều tra để phòng ngừa, hạn chế tẩu tán tài sản; Quan tâm phê duyệt ngân sách xây dựng kho vật chứng đối với các đơn vị chưa được đầu tư; bổ sung ngân sách đầu tư xây dựng các cơ sở giam giữ và trang bị phương tiện, kỹ thuật, công cụ phục vụ bảo đảm an ninh, an toàn các cơ sở giam giữ.
Chính phủ cũng đề nghị Ngành Tòa án quan tâm hơn đến tính khả thi của bản án, quyết định được tuyên; khắc phục việc tuyên nghĩa vụ liên đới bồi hoàn không rõ tỷ lệ trong các bản án, quyết định; hướng dẫn thống nhất áp dụng Luật Phá sản; ra quyết định trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với người bị kết án phạt tù đang tại ngoại, hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện khi có căn cứ cho rằng người đó mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi.
Đề nghị VKSND các cấp tăng cường kiểm sát hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật và tính khả thi khi thi hành án; kiểm sát chặt chẽ hoạt động THADS ngay từ giai đoạn thụ lý thi hành án; phối hợp với cơ quan chức năng kiên quyết lập hồ sơ xử lý nghiêm các đối tượng trốn tránh, chây ỳ, chống đối việc thực hiện nghĩa vụ thi hành án./.