Tương trợ Tư pháp trong Thi hành án dân sự: Vướng mắc, bất cập và đề xuất hướng giải quyết
Quan hệ hợp tác quốc tế đã trở thành nhu cầu nội tại của bản thân mỗi quốc gia và được mở rộng trên mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, pháp luật, kinh tế-xã hội, khoa học kỹ thuật, an ninh quốc phòng...Trong đó hợp tác về tương trợ tư pháp giữa các quốc gia luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng, trong đó có với việc thực thi và áp dụng trong lĩnh vực dân sự, đặc biệt về trình tự, thủ tục ủy thác tư pháp (UTTP) gây nhiều khó khăn, vướng mắc đối với các cơ quan Nhà nước có liên quan và đương sự.
Hoàn thiện quy định về xử lý tài sản khi không có người tham gia đấu giá, bán đấu giá không thành
Bán đấu giá tài sản kê biên là một trong những giai đoạn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình xử lý tài sản thi hành án. Luật Đấu giá tài sản năm 2016; Luật Thi hành án dân sự sửa đổi, bổ sung năm 2014( Luật THADS) đã có quy định khá cụ thể về việc bán đấu giá không thành và cách thức xử lý tài sản khi không có người tham gia đấu giá, bán đấu giá không thành. Tuy nhiên trong thực tiễn áp dụng, các quy định liên quan đến vấn đề này vẫn cần được tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện.
Những khó khăn, vướng mắc trong việc cưỡng chế kê biên tài sản thuộc sở hữu chung
Có thể thấy, các quy định pháp luật về việc xử lý tài sản chung trong thi hành án dân sự được thể hiện tại Điều 74 Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014 ( sau đây gọi là Luật THADS); Điều 24 Nghị định 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015. Theo đó đã hướng dẫn xử lý và trách nhiệm của các bên liên quan trong vấn đề xác định tài sản thuộc sở hữu chung, đồng thời, quy định về quyền ưu tiên mua phần tài sản của người phải thi hành án trong khối tài sản thuộc sở hữu chung. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng quá trình xử lý tài sản chung của người phải thi hành án với người khác để đảm bảo thi hành án còn phát sinh một số vấn đề khó khăn, vướng mắc như sau:
Cần có thêm cơ chế “Ủy thác xử lý tài sản thi hành án”
Thủ tục ủy thác trong thi hành án dân sự hiện nay còn thiếu những quy định mang tính nguyên tắc do vậy gây ra không ít khó khăn cho việc áp dụng pháp luật trên thực tế. Do vậy, cần phải tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện, bổ sung đầy đủ nguyên tắc về ủy thác thi hành án và nghiên cứu bổ sung cơ chế “ủy thác xử lý tài sản” trong thi hành án. Đây là một cách tiếp cận mới và nếu được áp dụng nó sẽ giải quyết được những bất cập hiện nay, bảo đảm tốt nhất quyền lợi hợp pháp của đương sự, đồng thời, đặc biệt có ý nghĩa trong ủy thác tổ chức thanh lý tài sản của Doanh nghiệp, Hợp tác xã bị tuyên bố pháp sản theo Luật phá sản năm 2014.
Cần cơ chế bảo vệ chấp hành viên.
10 cán bộ bị thương, trong đó 03 công chức, Chấp hành viên của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Cái Nước (Cà Mau) đã bị một số đối tượng dùng hung khí và xăng chống đối quyết liệt. Từ câu chuyện này đặt ra vấn đề về cơ chế bảo vệ người thi hành công vụ, trong đó có chấp hành viên và công chức làm công tác thi hành án dân sự
Bất cập trong xử lý vật chứng là giấy tờ liên quan đến nhân thân của đương sự mà bản án, quyết định tuyên trả lại cho đương sự
Vật chứng, tài sản (tang vật) trong thi hành án dân sự được hiểu là tất cả các loại vật chứng, tài sản do cơ quan tiến hành tố tụng kê biên, tạm giữ, tài sản tịch thu sung công, tài sản thu hồi, các loại đồ vật, tài liệu mà cơ quan thi hành án có trách nhiệm tiếp nhận, bảo quản, xử lý theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, Luật Thi hành án dân sự (THADS) và theo bản án, quyết định của Tòa án.
Thanh toán tiền cho các thành viên tham gia giao tài sản như thế nào?
Trong hoạt động thi hành án dân sự (THADS, một số trường hợp thi hành án tín dụng ngân hàng có thế chấp tài sản nhà và đất, trong quá trình tổ chức thi hành, Chấp hành viên đã tiến hành tác nghiệp các bước cơ bản như: Xác minh tài sản, cưỡng chế kê biên tài sản, hợp đồng thẩm định giá, hợp đồng bán đấu giá tài sản. Đến giai đoạn giao tài sản cho người trúng đấu giá thì người phải thi hành án đồng ý chấp hành để các thành viên tham gia giao tài sản tiến hành giao tài sản cho người trúng đấu giá.
Một số bất cập trong thủ tục thi hành án đối với bản án dân sự của Tòa án tuyên hủy quyết định cá biệt
Phạm vi tổ chức thi hành theo thủ tục thi hành án dân sự được quy định tại Điều 1 Luật Thi hành án dân sự năm 2008 (được sửa đổi, bổ sung năm 2014), gồm: (i) bản án, quyết định dân sự; (ii) hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân sự trong bản án, quyết định hình sự; (iii) phần tài sản trong bản án, quyết định hành chính của Tòa án; (iv) quyết định của Tòa án giải quyết phá sản; (v) quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh có liên quan đến tài sản của bên phải thi hành án và (vi) phán quyết, quyết định của Trọng tài thương mại.