Nghiệm thu cấp cơ sở Đề tài khoa học cấp Bộ “Cơ sở pháp lý, trình tự, thủ tục thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế theo yêu cầu cải cách Tư pháp và phòng chống tham nhũng ở Việt Nam”

08/09/2023
Chiều ngày 07/9/2023, Học viện Tư pháp đã tổ chức nghiệm thu cấp cơ sở Đề tài khoa học cấp Bộ “Cơ sở pháp lý, trình tự, thủ tục thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế theo yêu cầu cải cách Tư pháp và phòng chống tham nhũng ở Việt Nam” do ThS. Trần Thị Phương Hoa, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thi hành án dân sự làm Chủ nhiệm Đề tài.



Hội đồng nghiệm thu Đề tài gồm 05 thành viên, do PGS. TS. Nguyễn Minh Hằng, Phó Giám đốc Học viện Tư pháp làm Chủ tịch Hội đồng.
Thay mặt Ban chủ nhiệm, đồng chí Trần Thị Phương Hoa đã báo cáo về sự cần thiết, ý nghĩa lý luận và thực tiễn của Đề tài. Trong bối cảnh thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế đang là vấn đề “nóng” được dư luận xã hội quan tâm. Việc thu hồi tài sản tham nhũng, kinh tế có ý nghĩa then chốt, là một trong những tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Thời gian qua tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế tăng lên rõ rệt: năm 2013, tỷ lệ này chỉ đạt dưới 10%, trong giai đoạn 2012-2022, bình quân đạt tỷ lệ 34,7%. Tuy nhiên, thực tế việc thu hồi tiền và tài sản trong các vụ án này còn nhỏ so với tổng số thiệt hại do các đối tượng chiếm đoạt, thất thoát. Có nhiều nguyên nhân khác nhau (cả khách quan và chủ quan), trong đó có một số nguyên nhân chủ yếu như:
- Tội phạm tham nhũng, kinh tế ngày càng tinh vi, phức tạp, ở diện rộng; việc chuyển hóa, hợp pháp hóa, tẩu tán tiền, tài sản tham nhũng diễn ra phức tạp và tinh vi; tham nhũng ở khu vực ngoài nhà nước có sự cấu kết rất chặt chẽ với khu vực Nhà nước.
- Các quy định của pháp luật về thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế còn mang tính nguyên tắc, thiếu các quy định riêng về thẩm quyền, trách nhiệm, trình tự, thủ tục về thu hồi tài sản tham nhũng, kinh tế; việc thu hồi tài sản gặp nhiều khó khăn khi cơ quan có thẩm quyền xác minh, phong tỏa, thu giữ, tịch thu tài sản tham nhũng ở nước ngoài.  
Bối cảnh nêu trên đặt ra cho công tác thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế nhiều yêu cầu, nhiệm vụ mới cần tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện thể chế. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần có giải pháp mới, đồng bộ và quyết liệt hơn để tỷ lệ thu hồi tài sản được cao nhất, nhanh nhất và bảo toàn được tối đa giá trị tài sản.
Với phạm vi nghiên cứu tập trung vào thực trạng pháp luật về trình tự, thủ tục thu hồi tài sản cho Nhà nước trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế; kết quả thu hồi tài sản; tồn tại, hạn chế và khó khăn, vướng mắc. Trên cơ sở đánh giá thực trạng pháp luật và kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế, Đề tài đưa ra các giải pháp về hoàn thiện thể chế, trong đó nhấn mạnh cần tiếp tục thể chế hóa các chủ trương đường lối của Đảng về công tác thu hồi tài sản do tham nhũng mà có; các giải pháp khác liên quan đến việc hoàn thiện pháp luật và thực thi pháp luật.   
Một trong những điểm mới nổi bật là Đề tài tiếp cận nghiên cứu sâu đường lối, chính sách của Đảng, nhất là chủ trương, quan điểm của Đảng về cải cách Tư pháp và phòng chống tham nhũng; các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế trong đề tài này được tiếp cận dưới góc độ thu hồi tài sản không chỉ là các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế trong các bản án đã có hiệu lực pháp luật mà còn được đặt trong mối quan hệ với công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan có thẩm quyền.

Các Ủy viên Hội đồng nghiệm thu cấp cơ sở đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ cũng phát biểu nhận xét Đề tài đã được đầu tư khá công phu, với việc nghiên cứu hệ thống nhiều công trình khoa học trong và ngoài nước. Qua đó, Đề tài đã chỉ ra nhiều ưu điểm, kết quả đạt được từ các công trình nghiên cứu có liên quan. các nhóm đối tượng được lựa chọn nghiên cứu, khảo sát cơ bản phù hợp với mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài; cơ bản bao quát được nhiều quy định, trình tự, thủ tục hiện hành về thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng, kinh tế; các báo cáo khảo sát, điều tra qua bảng hỏi... cùng nhiều số liệu nêu trong đề tài có độ tin cậy cao, có số liệu được cập nhật đến hết 6 tháng đầu năm 2023. Bên cạnh đó, các Ủy viên Hội đồng nghiệm thu cũng đề nghị Ban chủ nhiệm làm rõ hơn nội hàm các khái niệm “vụ án hình sự“, “vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế”, “thu hồi”, “thu hồi tài sản”, “chiếm đoạt”, “thất thoát”... ; rà soát lại một số lỗi kỹ thuật, các giải pháp trong một số phần của Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu Đề tài đưa về một mục riêng trong Chương 3 của báo cáo.
Phát biểu kết luận buổi nghiệm thu cấp cơ sở, PGS. TS. Nguyễn Minh Hằng đánh giá cao giá trị lý luận, giá trị thực tiễn và sự cần thiết của Đề tài, Đề tài có kết cấu chặt chẽ, lô gích, có hướng tiếp cận đúng, đạt được mục tiêu và hoàn thành các nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra. Chủ tịch Hội đồng nhất trí với các nhận xét, đánh giá, phản biện của các Ủy viên Hội đồng và đề nghị Ban Chủ nhiệm tiếp thu đầy đủ các ý kiến phản biện, góp ý, nhận xét của các Ủy viên Hội đồng, tiếp tục hoàn thiện bộ hồ sơ để trình Hội đồng nghiệm thu cấp Bộ đúng tiến độ./.
Nguyễn Thị Thu Hằng - Vụ Nghiệp vụ 2


Các tin khác